چکیده:
تا آنجا که در حافظه تاریخ فکر بشر می گنجد مسئله حیات نفس و حق حقیقت وجودی او همواره ذهن آدمیان را به خود مشغول کرده است و همواره از خویش پرسیده اند حقیقت نفس چیست؟ آیا از ازل بوده و یا با تولد انسان لباس وجود بر تن نموده است؟ پیچیدگی این مسئله و رازآلودگی آن موجب شده حکیمان، متکلمان،محدثان، مفسران و به طور کلی بسیاری از اندیشمندان در این معرکه عرض اندام کنند. بررسی همه این دیدگاهها کاری به دشواری خود مسئله است. در این رساله دیدگاه های سه تن از فیلسوفان مسلمان (ابن سینا، قطب الدین شیرازی، صدرالمتالهین) درباره حدوث یا قدم نفس با آموزه های قرآنی و حدیثی که ناظر به خلقت نفس هستند مورد مقایسه واقع شده است. ابن سینا به عنوان نماینده فلاسفه مشایی - به پیروی از ارسطو- قایل به حدوث روحانی نفس است. حکمت متعالیه که نماینده آن ملاصدرا می باشد حدوث جسمانی نفس را بیان نموده است. به هر صورت هر دو گروه حدوث نفس را پذیرفته اند. به این معنا که روح قبل از بدن وجود نداشته است. در مقابل، قائلین به قدم یا تقدم نفس بر بدن معتقدند نفس قبل از ورود به این جهان خاکی، در عوالم قبلی نظیر عالم ذر وجود داشتهاست. از میان فلاسفه مسلمان، نظر قطب الدین شیرازی به عنوان نماینده این دیدگاه مورد کاوش قرار گرفت. وی در انی مسئله دیدگاه افلاطونی را اتخاذ نموده است. هر دو دیدگاه بنا بر مبانی خود و استدلال عقلی بر اثبات مدعای خویش، ضمن شاهد آوردن از آیات و روایات، سعی در توجیه آیات و روایات مقابل دارند. برای راست نمایی این ادعاها آیات و روایاتی که تصریح یا اشاره ای به نفس دارند جمع آوری گردید و به تناسب موضوع، خانواده آن ها تشکیل گردید تا از پارکندگی که بر پیچیدگی موضوع می افزاید پرهیز شود. بررسی آیات و روایات هر دو دیدگاه را تایید می کند. دیدگاه نگارنده بر این است که قرآن و روایات حدوث نفس را به طور مطلق تایید می کنند. هر چند بعضی از این شواهد نظیر آیه انشاء (مومنون/‎۱۳) موید حدوث جسمانی نفس می باشد. بنابراین آن دسته از آیات و ورایات که ناظر به وجود قبلی نفس می باشند - بدون این که در مقابل نظریه حدوث قرار داشته باشد- به مرتبه دیگری از وجود نفس اشاره دارند. همان مرتبه ای که تمام موجودات از جمله نفس به وحدت جمعی در علم الهی و عوالم عالیه یا وجود عقلی آن را در عالم عقل بدون تشخصات و تمیزات فردی موجودند. به نظر می رسد که در آموزه های دینی تعابیری نظیر خزائن الهی، لوح محفوظ، ام الکتاب،کتاب مبین و عالم امر، عالم ملکوت یا جبروت... به این مرتبه وجودی اشاره داشته باشند. کلمات کلیدی: حدوث، قدم، نفس، قرآن، روایات، ابن سینا، قطب الدین شیرازی، ملاصدرا.

برای این سند علمی فایلی وجود ندارد