چکیده:
مساله علیت از کهن ترین مسائلی است که ذهن انسان در طول تاریخ بدان مشغول بوده است. اهمیت این مساله بدان جاست که آن را به عنوان فطرت عقل در برابر فطرت دل به کار می برند. می توان ادعا کرد که شالوده اصلی یافته‌های بشر در طول تاریخ مدیون اصل علیت است. این مساله در فلسفه و حکمت اسلامی همواره مورد بحث بوده و چالشهای بین حکما و متکلمان، ایجاد کرده است. یکی از مهمترین چالشها اشکالاتی است که غزالی پیرامون مساله علیت مطرح کرده است. غزالی از متفکران اشعری بود. در نگاه اول به نظر میرسید که او منکر این اصل است ولی با تامل در سخنانش روشن میشود که او اصل علیت را پذیرفته ولی آن را در موجودات عالم جسمانی جاری ندانسته تنها آن را در واسطه بین خداوند و موجودات میپذیرد. علامه طباطبایی به عنوان حکیم و فیلسوف بزرگ معاصر، با احطه بر همه تفکرات بیش از خود از اصل علیت دفاع کرده و به شبهات پیرامون آن پاسخ داده است. علامه معتقد است پایه زندگی انسان و هر موجود جانداری، بر قانون علیت استوار است. اصل علیت در دیدگاه علامه، یک اصل واقعی است و چنین نیست که ساخته ذهن و عادت باشد. علامه بحث علیت را در دو بخش تصور و تصدیق مطرح کرده است در بخش تصدیق علی رغم مشرب اصالت وجودی، ایشان از طرییق تحلیل ماهیت به اثبات اصل علیت میرسد. علامه همچنین از طریق وجود رابطه و مستقل نیز به اثبات اصل علیت پرداخته است. آراء غزالی و علامه علی رغم وجوه مغایرات فراوان دارای تشابهات اندکی نیز هست که از جمله آن اثبات علیت در رابطه بین خداوند و معلومات و در پاره‌ای از موارد استفاده از دلیل نقلی برای اثبات اصل علیت است.

دانــلود