تأملی فقهی در امکان معافیت مادر از حد قذف با نگاهی به تعمیم ادله

مقاله نشریه: فقه » سال 1398 شماره 97
چکیده:
جرم قذف در فقه به‌طور عام دارای مجازات است. قذف فرزند ازسوی پدر از این اصل کلی مستثناست. به‌تبع این استثنا، حکم مادر در فرض قذف فرزند هم مطرح می‌شود. این دوگانگی در عدم اجرای حد قذف بر پدر و اجرای آن بر مادر، در مادۀ 259 قانون مجازات اسلامی و نیز قول مشهور فقیهان امامیه نمود پیدا کرده است. مشهور فقیهان امامیه قائل به اجرای حد بر مادر و عدم اجرای آن بر پدر هستند. باوجودِ این، با توجه به استحکام ادلۀ فقهی در امکان الحاق مادر به پدر، ضرورت بررسی دوبارۀ این ادله احساس می‌شود. این مقاله به روش توصیفی ـ تحلیلی، به بررسی احتمالات مطرح در ملاک معافیت پدر از حد قذف پرداخته است تا امکان الحاق حکم مادر به پدر را تقویت کند. در نظر مشهور، رابطۀ «ابوت» و در مواردی عمومیت و فحوای بعضی ادله و ادلۀ نقلی به‌عنوان مناط معافیت پدرمطرح شده است. اما به‌نظر می‌رسد می‌توان رابطۀ والدیت را به‌عنوان ملاک حکم از ادلۀ مزبور استنباط کرد؛ همچنین با عدم صراحت ادله و اینکه ممکن است عنوان پدر از باب غلبه در ادلۀ نقلی باشد، می‌توان مادر را ملحق به پدر و مشمول استثنا دانست. علاوه بر ادلۀ مذکور تنقیح مناط، عمومیت ادلۀ تکریم والدین، اهتمام شارع به مقام مادر و تمسک به قاعدۀ درءالحد می‌توانند در امکان معافیت مادر از حد قذف رهگشا باشند. بر این اساس، ضرورت بازنگری قانونگذار در مادۀ 259 قانون مجازات اسلامی و الحاق مادر به پدر و جدّ پدری در معافیت از حد قذف احساس می‌شود.

تاملى در ادله حجیت استصحاب

مقاله نشریه: نقد و نظر » سال 1376 شماره 12

ادله امکان معاد از دیدگاه علامه طباطبائی

مقاله نشریه: پژوهشنامه معارف قرآنی » سال 1391 تابستان 1391  شماره9

نگاهى به مبانى فقهى شورا

مقاله نشریه: علوم سیاسی » سال 1378 سال اول - شماره چهارم - بهار 78

ادله فقهی حفظ مکان‌خاطره ها در شهر

مقاله نشریه: جستارهای فقهی و اصولی » سال 1401 شماره 26

بررسى اختلاف در تعمیم دلیل به حکمت حکم

مقاله نشریه: فقه » سال 1393 شماره 79

نگاهى به مکتب فقهى محقق اردبیلى

مقاله نشریه: فقه » سال 1375 شماره 9

نگاهی به بحثهای فقهی- قرآنی در عصر صحابه

نویسنده: رضا رضایی ،
مقاله نشریه: پژوهش های قرآنی » سال 1374 شماره 3
دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم - 1397