بررسى اختلاف در تعمیم دلیل به حکمت حکم

مقاله نشریه: فقه » سال 1393 شماره 79
چکیده:
موضوع این نوشتار، بررسى اختلاف آرا در مسأله کاربست حکمت احکام در استنباط حکم، در تضییق و توسعه دلیل به واسطه آن است. تعابیر »الحکمة لاتعمم و لاتخصص«، »عدم الإطراد إثباتاً و نفیاً«، »الحکم لایدور مدار الحکمة«، و »لایکون جامعاً و لا مانعاً« تعابیر معروفى در ادبیات فقهى و اصولى معاصر است. برخى حکمت را نیز مانند علت، معمم دانسته‏اند. اخیراً متفرع بر مبناى تعمیم به حکمت، اقول دیگرى نیز مطرح شده است. از دیدگاه این نوشتار، ادبیات این مسأله و جنبه‏هاى مختلف آن، شفاف نیست; و این عدم شفافیت، باعث توهم نزاع شده است; و گویا هر چه به این مباحث اضافه شود، بر ابهام و اختلاف در آن افزوده مى‏شود. مقاله حاضر براى این شفافیت، جنبه‏هاى مختلف این مسأله را طرح کرده، محل ادعاى اقوال را در این جنبه‏ها تبیین مى‏کند تا معلوم شود چه مقدار از این اختلاف نظرها، اختلاف واقعى در تعمیم دلیل به حکمت است. این جنبه‏ها عبارتند از: 1. توسعه و تضییق دلیل به حکمت حکم در استظهارات اولى و ثانوى; 2. توسعه دلیل به علت تامه و تضییق آن به علت منحصره; 3. ظهور تعلیل در بیان علت یا در بیان حکمت; و 4. معیار تمییز علت از حکمت.
در این مقاله سعى شده با تبیین محل دقیق ادعاى آرا در هر یک از این جنبه‏ها، معلوم شود که در عدم تعمیم دلیل به حکمت حکم از آن جهت که حکمت حکم است، اختلافى نیست; و اگر در جایى تعمیمى هست، ناشى از حکمت، از جهت حکمت بودن آن، نیست.

نقش امتنانیت دلیل در محدودسازى حکم

مقاله نشریه: فقه » سال 1392 شماره 75

نقش امتنانیت دلیل در محدودسازی حکم

مقاله نشریه: فقه » سال 1392 بهار 1392  شماره75

بازخوانی دلیل تعظیم شعائر؛ حکم ، موضوع و متعلق

مقاله نشریه: فقه » سال 1398 پاییز 1398 شماره 99

بررسی حکم نگاه زن به مرد در خواستگاری

مقاله نشریه: جستارهای فقهی و اصولی » سال 1398 شماره 4

نقد و بررسی دلیل اولویت

مقاله نشریه: جستارهای فقهی و اصولی » سال 1395 شماره 1

بررسی انتقادی دلیل اختفای الهی

نویسنده: علی جعفرپور ، استاد راهنما: سیدمحمود موسوی ، استاد مشاور 1: حسن عبدی ،
پایان‌نامه: باقرالعلوم(ع) - - [کارشناسی ارشد ناپیوسته]

دلیل اولویت در بوته نقد و بررسی

مقاله نشریه: جستارهای فقهی و اصولی » سال 1398 شماره 100

بررسى حکم سنگسار در اسلام

مقاله نشریه: فقه » سال 1390 شماره 67

بررسی تطبیقی استناد اختلاف قرائات به اجتهاد یا سنت

مقاله نشریه: پژوهش های تفسیر تطبیقی » سال 1398 دوره 5، شماره 10 (پاییز و زمستان 1398)
دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم - 1397