چکیده:
سیره سیاسی امامان معصوم به رقم احساس برخی تفاوتهای ظاهری، یک حرکت مستمر و پیوسته است. این حرکت از سال یازدهم هجری با شروع هجرت رسول خدا از مکه به مدینه و رسمیت یافتن حاکمیت سیاسی ایشان در مدینه آغاز و تا سال ‎۲۶۰ هجری همزمان با آغاز غیبت صغری خاتمه می یابد. پیوستگی این دوره از دید برخی به گونه‌ای است که می توان آن را به دوران زندگانی طولانی مدت یک امام معصوم تشبیه کرد؛ امامی با طول عمر ‎۲۵۰ سال که در منطق شیعیان پیشوایان معصوم جملگی بسان نوری واحدند. عمده تلاش نگارنده در پژوهش حاضر استخراج سبک، الگو و مدلی ایده آل از سیره سیاسی سه پیشوای معصوم (پیامبر اکرم(ص))، حضرت علی و امام حسن مجتبی(ع) در دوران حاکمیت سیاسی و طرح آن در دوران غیبت برای تشکیل یک نظام مطلوب منطبق با معیارهای شناخته شده در حکومت دینی است. به اعتقاد نگارنده سیره سیاسی سه پیشوای فوق اگر چه در دوره‌ها و شرایط مختلف اتفاق افتاد اما به دلیل آن که اهداف کلی و مقاصد عالیه ایشان در چارچوب یکسان و واحدی می گنجد از این رو می توان از آن دستور العملی واحد و اصول و قواعدی مشخص برای کل ایام استخراج نموده و مورد استفاده جامعه بشری قرار داد. بر همین اساس پژوهش حاضر بر این است در راستای کشف این اصول که بر محور شریعت اسلام، مصلحت جامعه اسلامی و حفظ عزت و کرامت انسان جای می گیرند، به تبیین و تحلیل عملکرد و رفتار سیاسی حاکمان معصوم در ارتباط با سه بخش برجسته در یک نظام سیاسی - یعنی مردم، کارگزاران حکومت و مخالفان نظام سیاسی حاکم پرداخته و آن را ذیل اصول و قواعدی مشخص ارایه نماید. در بخش نخست نگارنده معتقد است با توجه به نگاه معصوم به حکومت که آن را به مثابه یک امانت و مسئولیتی سنگین در نظر داشتند، می توان حکومت اسلامی را متفاوت با سایر حکومتهای بشری در نظر گرفت. حکومت اسلامی مسئول اصلاح و تربیت امت اسلامی است. در این حکومت گرچه رضایت و خواست مردم در پذیرش یا رد حاکمیت دین و تشکیل نظام سیاسی مبتنی بر احکام شرع مقدس اسلام نقشی اساسی و تعیین کننده دارد امام این به معنای مشروعیت ساز بودن نقش مردم برای حاکمیت سیاسی معصوم یا تشکیل حکومت اسلامی نیست. این نگرش به حکومت دینی ضمن تبدیل نظام اسلامی به یک نظام کاملا الهی و مردمی آن را از گزند انحرافات و تحریفات مادی گرایانه - نظیر آنچه امروز در نظامهای سیاسی حاکم بر دنیای غرب شاهد آن هستیم - مصون می دارد. جهت گیری سیاسی پیشوایان معصوم در برخورد با کارگزاران در مرحله انتخاب بر اساس اصل شایسته سالاری است و پس از آن پیشوایان معصوم ضمن ارایه آموزش های لازم به کارگزاران بر عملکرد آنان نظارت دقیق داشتند تا از مسیر خدمت صادقانه به مردم بر مبنای ارزشهای الهی و سیاسی منحرف نشوند. جهت گیری حاکمان معصوم در بابر گروههای مخالف نظام نیز در این پژوهش در دو بخش مخالفان منتقد و معارض مورد بررسی قرار گرفته است. آنان ضمن رعایت اصول بردباری و تحمل در برابر مخالفان، دو موضع متفاوت در قبال دو گروه مذکور اتخاذ می کردند که در این نوشتار به تفصیل مورد بررسی قرار گرفته است.

دانــلود