چکیده:
پژوهش حاضر بحثی است بصورت تطبیقی بین آراء فلسفی دیوید هیوم، فیلسوف حسی که تاثیر بسزایی در فلسفه دور جدید داشته است با آراء و نظریات شهید مطهری فیلسوفی مسلمان، عقل گرا و معاصر که از پیروان و مقسران بزرگ حکمت متعالیه می باشد حکمتی که موسس آن صدرالمتالهین شیرازی با تلفیق فلسفه و عرفان حکمتی متعالی از خود به یادگار گزاده است. در این تحقیق سعی بر این است که نظرات هیوم در رابطه با جایگاه عقل و کارکرد آن در حوزه های نظری و علمی بیان کنیم. در حوزه عقل نظری نظرات او را در اینکه آیا عقل تاثیری در یافته های مستقیم یا واسطه در نحوه پیدایش این یافته ها داشته است یا اینکه تماما ادراکات و یافته های بشری از حس شروع شده و به خیال ختم می شود و عقل را غیر از فهم این یافته های جزیی جایگاهی نیست؟ لذا به بررسی منشا تصورات و تصدیقات می پردازیم. با بررسی در آثار هیوم به این نکته می رسیم که او معرفت بشری را در یافته های مستقیم از حس می داند با این نگرش و مبنا، جوهر نفسانی و جسمانی، علیت، مفاهیم کلی و مهمتر از همه مابعدالطبیعه که اساسی ترین معرفت بشری در گرو اثبات آن است در موضع تردید قرار می گیرد همچنین به جهت تطبیق با آراء هیوم، نظرات شهید مطهری را در رابطه ب جایگاه عقل و کارکرد آن در حوزه نظری بیان می کنیم که ایشان، تمام یافته های انسان را متکی به عقل می دانند وعقل را مدرک مفاهیم کلی، جوهر، معقولات اولیه و ثانیه منطقی و فلسفی می دانند، لذا راه برای اثبات فلسفی مابعدالطبیع ممکن می شود. بعد از بررسی کارکرد عقل نظری از منظر هیوم به جایگاه و کارکرد عقل عملی در موضوعاتی مانند: رابطه عقل نظری با عقل عملی، فضیلت، عدالت، اراده، آزادی، سودمندی، و عقل ابزرای از منظر هیوم می پردازیم و به این نکته می رسیم که هیوم رابطه‌ایی بین عقل نظری و عملی قائل نیست و مفاهیم ارزشی در اخلاق را اعتباری می داند و منشاء آن را در سودمندی و لذت طلبی انسان می بیند و در زندگی عملی انسان به عقلی معتقد است که انسان برای رسیدن به خواهشهای طبیعی، غریزی و حیوانی ابزار و راهنما باشد اما در مقابل با بررسی نظرات شهید مطهری در این موضوعات از عقل عملی به این نکته می رسیم که ایشان عقل عملی را کاملا با عقل نظری مرتبط می داند و فعل اخلاقی را فعلی می داند که قابل ستایش و تقدیس باشد و انسان را به خدا نزدیک گرداند لذا ارزشهای اخلاقی را حقیقی می دانند و به همین جهت در زندگی عملی به عقلی معتقدند که سعادت ابدی را در پیراستن از رذایل و مادیات و پیوستن به حقیقت بی نهایت می دانند. واژگان کلیدی: عقل، علم حضوری، تصورات، مفاهیم کلی، اخلاق

دانــلود