چکیده:
امروزه انجام پژوهش‌های نوین زبان‌شناسی، سبک‌شناسی را در تجزیه و تحلیل دقیق‌تر آثار ادبی یاری می‌رساند. یکی‌از رویکردهای زبان‌شناسانۀ سبک‌شناسی، سبک‌شناسی لایه‌ای (مدرن) است که با تقسیم متن به لایه‌های مختلف و تشخیص ویژگی‌های برجسته یا پربسامد، به واکاوی و بررسی آن می‌پردازد. مزیّت این رویکرد در آن است که بهره‌گیری از روش‌های متنوّع را در هر لایه امکان‌پذیر می‌سازد و سهم هر لایه را در برجسته‌سازی متن، جداگانه مشخص می‌کند. در این میان از جمله متونی که شایستگی بررسی و تحلیل در لایه‌های مختلف را داراست نهج البلاغه است که دارای سبک ادبی و کلامی شیوا و بلیغ است و بررسی لایه‌های سبکی موجود در این کتاب ارزشمند می‌تواند از مفاهیم والا و نهفته و زیبایی‌های موجود در آن پرده بردارد. پژوهش حاضر به شیوۀ توصیفی – تحلیلی به بررسی چهارلایۀ (آوایی، بلاغی، نحوی و واژگانی) در خطبه 223 نهج‌البلاغه می‌پردازد. برآیند این پژوهش نشان می‌دهد؛ موسیقی و آهنگ ناشی از تکرار آواها و سجع موجود در خطبه مذکور در لایۀ آوایی بر زیبایی محتوایی متن افزوده است. استفاده مناسب از مجاز، استعاره، بسامد بالای کنایه و خروج جملات استفهامی به اغراض دیگری مانند توبیخ و ارشاد در لایۀ بلاغی، حذف مبتدا و وفور ضمایر متصل در لایۀ نحوی و گزینش بهترین واژه از میان واژگان مترادف، استفاده مناسب از واژگان متضاد، بسامد بالای واژگان انتزاعی همسو با مضامین خطبه و تکرار واژه نفس در لایۀ واژگانی، از ویژگی‌های بارز خطبه مورد بحث به‌شمار می‌روند.

دانــلود