چکیده:
پژوهش حاضر درصدد است با روش تاریخی- توصیفی به علل تعامل فتح علی شاه قاجار با شیخ محمد اخباری بپردازد. در این راستا لازم است که به تقابل دو گروه مذهبی و تعامل درباره قاجار که به دور از اهداف سیاسی و مسئولیت های دینی و اخلاقی نبوده، توجه شود. آنچه برای عملی شدن اهداف هر کدام مهم تلقی می شود برخورداری از پشتوانه مذهبی و حمایت سیاسی بود که بدون آن که هیچ کدام از طرفین نمی توانستند در سرکوبی مخالفان موفقیتی کسب کند. در این خصوص توجه به علل و زمینه ها، می تواند امکان حضور گروه مخالف ( اخباریون) را مشخص سازد که با مطالعه تاریخ دوره قاجار (فتح علی شاه) می توان به علت حضور اخباریون به عنوان گروه مخالف اصولیون در صفحه سیاست و حمایت فتح علی شه از آنان پی برد. بایستی بر این امر اذعان کرد که شرایط فکری، سیاسی و نظامی از علل تعامل سیاست دربار و مذهب اخباریون به شمار می آید. شرایط فکری که برخاسته از عقاید اصولیون بوده و می توانست با تکیه بر مشروعیت و اجتهاد و تقلید مانع نفوذ و اعمال قدرت قاجارها باشد. اما تقابل عقیدتی و فکری اخباریون در زمینه رهبری و اجتهاد موجبات کمرنگ شدن حضور علمای اصولی را می توانست فراهم سازد. دربار قاجار هم با تکیه بر این اصل از اخباریون حمایت به عمل آورد. در بعد سیاسی نظامی دربار قاجار با جنگ های طولانی شرق و غرب و شمال با ارتش سنتی مواجه بود. جنگ های پی در پی با تکیه بر ابزار آلات سنتی علاوه بر این که حکومت مرکزی را با وجود مشکلات داخلی با مشکل مواجه می ساخت، بخش نظامی متشکل از نیروی مردمی را که بر اساس آموزه های دینی یعنی جهاد و شهادت در صحنه نبرد حاضر می شدند، دچار خستگی مفرط ناشی از جنگ طولانی می کرد و دربار قاجار جهت حل بحران های نظامی به مدرن کردن ارتش مبادرت ورزید و اقدامات اولیه با دعوت ژنرال گاردن انجام داد در این خصوص حضور شیخ محمد اخباری را هم غنیمت شمرده ولی به علت نفوذ و حضور علمای اصولی در بعد سیاسی و مذهبی نتوانست موفقیتی کسب کند.

دانــلود