چکیده:
مقوله پايان تاريخ و مبحث غايت مندي ، انديشه اي است که بشر از ديرباز به آن توجه داشته و در علوم امروز، در مقوله فلسفه نظري تاريخ جاي مي گيرد . در اديان ابراهيمي ، تاريخ پس از مسير خطي ، با ظهور منجي و سرانجام رستاخيز ومعاد ، به پایان می رسد و در مکتب تشیع اثنی عشری که در ادامه ادیان ابراهیمی قرار دارد ، مشخصه دوره پایانی تاريخ، ظهور وحكومت جهاني حضرت مهدي موعود، مي باشد كه تحت عنوان انديشه مهدويت از آن ياد مي شود. در خلال انديشه هاي عصر مدرن ، پايان تاريخ از سوي فوكوياما در تجلي تمدن غرب ودموكراسي ليبرال نمود مي يابد كه اين نظر از سوي ايشان قابليت جهاني نيز دارد . اين دو نظريه غايت گرا یعنی انديشه مهدويت تشيع اثني عشري و نظریه پايان تاريخ فوكوياما که ادعاي جهان شمولي نيز دارند، داراي مولفه ها،طرح و ويژگي هاي مستقل مربوط به خود هستد . پيرامون هر يك از اين دو ديدگاه ، به صورت مستقل آثار برجسته و مهمي در قالب انواع كتاب ها و مقالات ارائه شده است . اما به صورت بررسي تطبيقي و مقايسه اي ، كتاب يا پايان نامه مستقلي در اين زمينه ارائه نشده است . ظاهراً پژوهش پيش رو اولين اثر در اين زمينه مي باشد كه در قالب روش مقايسه اي به سوال اصلی پژوهش مي پردازد كه عبارت است از : وجه تشابه وتفاوت انديشه مهدويت شيعه اثني عشري ونظريه پايان تاريخ فرانسيس فوكوياما در چيست؟ جهت پاسخ گويي به اين سوال هر دو تفكر و عقيده به صورت مجزا از جهت شناخت عرفي و سطحي و شناخت عميق و مبنايي مورد بررسي قرار گرفته است و نتايج به دست آمده در اين زمينه حائز اهميت مي باشد . فرضيه و پاسخ موقتي كه به اين سوال داده مي شود عبارت است از اينكه انديشه مهدويت شيعه اثني عشري و نظريه پايان تاريخ فوكوياما از جهت پرداختن به مقوله غايت گرايي با يكديگر شباهت دارند ، با اين وجود انديشه مهدويت از ديدگاه الهي و فطرت خداجو به انسان مي نگرد و نظريه پايان تاريخ از ديدگاه ماترياليستي به انسان مي نگرد لذا مهمترين تفاوت اين دو نظريه در هماهنگي و پرداختن به فطرت است . پيرو شناسايي مؤلفه هاي نظريات غايت گرا ميان انديشه مهدويت شيعه اثني عشري ونظريه پايان تاريخ فرانسيس فوكوياما افتراق و اشتراك ديده مي شود. ضمن بيان اين امور به اين نتيجه مي رسيم كه توجه به مقوله غايت گرايي وطرح جامعه آرماني در دو نظريه حائز اهميت بوده ، لذا مهمترين اشتراك ميان اين دو ، مقوله غايت گرايي وجهان شمولي مي باشد . اما اين دونظريه از تفاوت هاي مبنايي برخوردارند كه انواع تفاوت ها در ديگر سطوح را به بار مي آورد . مهمترين تفاوت مبنايي در اين ميان در نوع نگاه به انسان وابعاد وجودي او است . نظريه پايان تاريخ فرانسيس فوكوياما از ديدگاه ماترياليستي به انسان مي نگرد وتمام وجوه انسان وانسانيت را در بعد مادي انسان خلاصه مي كند و انديشه مهدويت اثني عشري از ديدگاه الهي به انسان مي نگرد و در همه انسان ها قائل به وجود فطرت الهي مي باشد . پس مبناي اين دو نظريه تفاوت ويژه اي با هم دارند . مبناي انسان مطرح شده از سوي فوكوياما ، طبيعت(ماترياليست) و مبناي انسان مطرح شده در انديشه مهدويت اثني عشري ، فطرت الهي است. واژه هاي كليدي: تشيع اثنی عشری ، مهدویت ، نظریه پایان تاریخ ، فوکویاما .

دانــلود