چکیده:
تشکیل دولت و حکومت، از ضرورت¬های اولیه زندگی سیاسی و اجتماعی انسان است و در طول تاریخ اَشکال مختلفی از حکومت بر مردم را شاهد هستیم که در زمانهای متعددی علماء و اندیشمندان اسلامی در شکل و نوع دولت¬ها صاحب¬نظر بوده¬اند. در سیر تاریخ تحول دولت در ایران، دو عالم و اندیشمند الگو و شکل جدیدی از دولت مطلوب خود ارائه نمودند که «مشروطیت» با نام آیت الله نائینی  و «انقلاب اسلامی» با نام امام خمینی  عجین شده است. این نوشتار در صدد بدست آوردن اشتراکات و افتراقات دولت-های مطلوب این دو اندیشمند است. در این رساله پس از تعریف دولت و کلیات بحث، برای پی بردن به اشتراکات و افتراقات این دو نظریه، ابتدا ساختارها و کارویژه یا کارکردهای دولت مطلوب این دو اندیشمند مورد بررسی قرار گرفت و ساختارها شامل مباحث؛ ضرورت تشکیل حکومت، عناصر و نهادهای دولت، مرزهای قدرت، شبکه¬های قدرت و کارویژه شامل مباحث؛ نهاد شورا وتصمیم¬گیری، دامنه قدرت، جریان قدرت و بازخورد به تفصیل بیان شد. بیان شد که دولت مطلوب آرمانی هر دو اندیشمند حکومت معصوم  و دولت مطلوب مقدور آیت الله نائینی «دولت مشروطه» و دولت مطلوب مقدور امام خمینی  «جمهوری اسلامی» است. دولت¬های مطلوب هر کدام نیز با توجه به مقتضیات زمانی و مکانی هم در بخش ساختار و هم کارکرد دارای اشتراکات و افتراقاتی هستند. ساختار دولت مشروطه مبتنی بر پادشاه و مجلس شورای ملی است، مرز قدرت توجه به مرزهای ملی و سیاسی است لکن در دولت جمهوری اسلامی ولایت فقیه و مجلس شورای اسلامی مطرح و علاوه بر مرز ملی، مرزهای عقیدتی و ام القری بودن نیز موردنظر است و همچنین در جمهوری اسلامی، مشارکت زنان در امور سیاسی، اجتماعی و ... قابل توجه و همه جانبه است. در بخش کارکرد نیز مشروعیت مردمی به مشروعیت الهی تبدیل می¬شود. دامنه قدرت علاوه بر حوزه عمومی به شرط وجود مصلحت عمومی(احکام حکومتی) به حوزه خصوصی نیز سرایت می¬کند. احزاب و مطبوعات در جمهوری اسلامی دارای جایگاه ویژه هستند. بازخورد در جمهوری اسلامی علاوه بر امر به معروف و نهی از منکر، نظارت مستقیم و غیرمستقیم و نظارت احزاب و مطبوعات نیز وجود دارد. کلیدواژه¬ها: دولت، دولت مشروطه، دولت جمهوری اسلامی

دانــلود