چکیده:
یکی از مسایل مهم و پیچیده فلسفی - لتمی که از یک سو با خدا شناسی و از سوی دیگر با با انسان شناسی پیوند می یابد آموزه بداست. آن چه در این رساله سعی در تجزیه و تحلیل آ است. کشف حقیقت بدا از این دو منظر است. ضمن آنکه در این دیدگاه متکلمان حکیمان و عارفان بخصوص ملاصدرا و فخر رازی در مقام متکلم و فیلسوف مورد ارزیابی قرار گرفته است. بناب تصور بسیاری، بدا از لوح محو و ثبات سرچشمه می گیرد. در حالی که در این رساله روشن می شود بدا در مقام شامخی از صقع ربوبی تحقق می یابد و از سم مستاثر الهی سرچشمه می گیرد، آن چه از بدا در لوح محو و اثبات سافله و علم قدری و نظام عینی تحقق می یابد. ظهور بداست و نه وقوع آن. بر این اساس نقش مبادی عالیه و علل متوسط در این زمینه تنها به عنوان مجاری ابداء و اظهار بدا به الواح سافله است. در تغییر در لوح قدر خارجی منوط به اختیار انسان است و اختیار او می تواند تاثیر گذار بر جهت دهی سلسله اسباب و علل وارده بر طبعت باشد ملا صدرا با شرح فلسفی خود بر اصول کافی به خوبی حقیقت بدا را شرح داده است جز آنکه به طور تفصیلی توضیح نداده که چگونه بدا به خداوند منتسب می شود. علاوه بر این با وجود برتر بودن اولیای محمدیین از لوح محفوظ چگونه در علم آنان بدا ظاهر می شود و مطالب دیگری که در این زمینه مبهم مانده اند. با وجود انکار بدا از ناحیه فخر رازی تناقض های فراوانی در آثارش مبنی بر تغییر سنوشت می یابیم که شاید دلیل آن این است که وی نتوانسته با چارچوبهای سست تفکر جبر، مفاد روشن و محم ماثوارت دال بر اختیار آدمی را، انکار کند و نتوانسته تاثیر دعا، صدقه و مانند آن را بر تغییر سرنوشت آدمی بر اساس محو و اثبات نادیده بگیرد. واژگان کلیدی: بدا، لوح محفوظ، لوح محو و اثبات، ملاصدرا، فخر رازی.

دانــلود