چکیده:
موضوع فطرت در ميان انديشمندان و اديان الهي بويژه اسلام همواره در کانون توجه بوده است. فرهنگ نيز به عنوان معرفت مشترک مکتسَب، قريب يک‌ونيم قرن است که در حوزه علوم انساني بويژه علوم اجتماعي مورد نظر است. با وجود اين ديدگاه‌ها درباره مناسبات فطرت و فرهنگ بر يکديگر متفاوت است؛ برخي فطرت آدمي را هنگام آفرينش انسان فعليت‌يافته دانسته؛ هرگونه اثرگذاري سازنده فرهنگ بر فطرت را ناديده انگاشته‌اند. دسته‌اي نيز براي نفوذ فرهنگ در طلوع و افول قواي فطري در مسير حرکت جوهري نفس از حدوث جسماني تا بقاي روحاني في الجمله بهره‌اي قائل شده‌اند. اما گروه سوم در نقطه مقابل با گروه اول با بي‌توجهي به فطرتمندي آدمي يا شرانگاري يا انکار آن، منکر تاثير فطرت در هويت انساني شده، آن را يکسره تاريخي انگاشته، و با رد هرگونه اشتراک فرهنگ‌ها در خصلت‌هاي فطري معتقد به تمايز بالذات فرهنگ‌ها و جوامع‌اند. به هر تقدير اينکه نقش فطرت در تکون، تکامل‌پذيري، اشتراک‌مندي، گفتگوپذيري و ميل از کثرت به وحدت فرهنگ‌ها در لايه‌هاي بنيادين و متقابلا نقش فرهنگ در باروري يا بدباروري خصلت‌هاي فطري و قلمرو نفوذش بر فطرت کدام است؛ مساله‌اي است که آن را به روش توصيفي– تحليلي (استناد به آيات قرآن و توصيف و تحليل فطرت و فرهنگ) مورد بررسي قرار مي‌دهيم. فطرت قرآني با داشتن ويژگي‌هاي فراتاريخي، ظرفيت ايجاد يک نظام معنايي و هويتي غيرتاريخي را دارد که تصور تحقق فرهنگ واحد جهاني و برخوردار از خصلت فراتاريخي را ممکن مي‌سازد. ويژگي‌هايي مانند گرايش به مبدا کمالات، ثبات، فراگيري، غيراکتسابي، فراجنسيتي، توان ابراز واکنش سلبي در صورت بدباروري، قدرت بازدارندگي در برابر انکار بُعد شناختاريِ مطلق علم در گستره ادراکات¬ حقيقي، ظرفيت کنترل و هدايت اعتباريات به سمت گرايش‌هاي عالي انساني در گستره ادراکات¬ اعتباري و قدرت بالاي درگيرکردن بنيان فرهنگ‌ها با پرسش‌هاي گريزناپذير جهاني، مانند حقيقت زندگي انسان در دنيا، آغاز و انجامش. کليدواژه‌ها: فطرت، فرهنگ، هويت، فرهنگ واحد جهاني, مناسبات فطرت و فرهن

دانــلود