چکیده:
 
قائلین به عدل و توحید بویژه معتزله ،موضوع آزادى و اختیار انسان را در سه موضوع
بررسى کرده‏اند:
- روابط انسانها با یکدیگر؛
- روابط طرفینى و پیچیده جامعه‏اى که انسان در آن زندگى مى‏کند؛
- سلطه سیاسى که بر این جامعه حکومت مى‏کند.
و این، اضافه بر ارتباط انسان آزاد و مختار با ذات الهى مى‏باشد.
معتزله ارزش آزادى را در قبال «احداث و خلق افعال» قرار داده‏اند. در نظر آنان
آزادى و اختیار انسان تنها در حیطه فردى انسان مدّ نظر نیست؛ به این معنا که نظریه آنان
تفکر انتزاعى صرف بدون توجه به ذات فردى انسان نیست ؛ بلکه رنجها، مسائل و
مشکلات و روابط انسان را نیز در نظر داشته‏اند.
این پژوهش به عواملى نظر دارد که خاص معتزله و اهل عدل و توحید است. عللى که
شرایط پیدایش این فکر و شکل‏گیرى و تطور آن را در برگرفته و عواملى که باعث شده
است قضیه آزادى و اختیار ـ با مقیاسهاى عصرى که این اندیشه در آن پیدا شده است ـ
در بستر ظهور و انسجام قرار گیرد.

دانــلود