چکیده:
نهچ‌البلاغه به عنوان یکی از منابع اسلامی در بردارنده گزاره هایی سودمند درباره تاریخ می باشد. با بررسی آن می توان به تدوین مبانی نظری و انتقادی تاریخ از منظر امام علی (ع) نائل آمد. این راساله بر همین مبنا به اندیشهی تاریخ امیرمومنان توجه نموده و طی چهار فصل در پی تبیین دیدگاه فلسفی ایشان در حوزهی تاریخ و فلسفه انتقادی آن برآکده است. بررسی یافته های تاریخی نهج‌البلاغه نشان می دهد که ایشان امکان دست یابی به حقایق را مسلم دانسته و بر همین مبنا یکی از ارکان یقیین و معرفت را شناخت تاریخ می داندکه با روش انس با تاریخ و درون فهمی حاصل می شود و با اینحال ایشان نیز موانعی را برای دستیابی به حقیق برشمرده اند که وابستگیهای عاطفی و فتنه های اجتماعی از موانع بیرونی و پیروی از هوای نفس و شیطان به عنوان مانع درونی به حساب می آید. ایشان سمت گیریهای عاطفی که سبب تحریف تاریخ شده است را از اصول مسلم عقیدتی، که به عنوان پیش داده‌های ذهنی مطرح است،تفکیک نموده اند. امکان دست یابی به حقیقت تاریخی بستر مناسبی برای شناخت حقیقی سنن و کشف روابط علی و معلول به وجود می آورد که امیر مومنان وجود قوانین تاریخی را با الفاظ گوناگون بیان نموده اند و بر همین اساس با تعمیم کلی و پیش‌بینیهای آینده نگرانه گذشته را معیار سنجش امروز و آینده دانسته اند. ایشان در تبیین گزاره‌های تاریخی، تاریخ را به ابعاد مادی و ظاهری آن تقلیل نداده بلکه با تحلیل‌های فرامادی و غیر محصور در چارچوب‌های صوری تاریخ را دو لایه و واجد مفاهیم کلی تر دانسته اند. و در نهایت ایشان در مقام اثبات درستی گزاره‌های تاریخی، از ساز و کار ادبیات نگارشی با استفاده از وحی، عقلانیت و بلاغت بهره برده و با بهره‌گیری از منبع وحیانی و سخنان پیامبر و به کارگیری اسناد مکتوب و غیرمکتوب درصدد اعتبار بخشی به داده‌های تاریخی خویش برآمده اند. مفاهیم کلیدی: روش‌شناسی، حقیقت،عینیت، قانون‌مندی، استدلال تاریخی، نهج‌البلاغه امیر المومنین.

دانــلود