چکیده:
پژوهش حاضر در رابطه با بازتاب انقلاب اسلامی ایران بر راهبردهای آمریکا در خلیج فارس، این فرضیه اصلی را مطرح می کند که: انقلاب اسلامی ایران باعث ایجاد تحول در الگوی مداخله منطقه‌ای آمریکا از غیر مستقیم به مداخله مستقیم در منطقه خلیج فارس و توجه روز افزون این کشور به تهدیدهای نا متقارن گردیده است. در راستای آزمون فرضیه فوق، ابتدا مباحث نظری راهبردهای سیاست خارجی آنها مورد بررسی قرار گرفت و مشخص گردید که دولتها بویژه قدرتهای بزرگ با توجه به نوع تهدیدات متقارن و نا متقارن، راهبردهای متفاوتی را برای تامین مافع ملی خود انتخاب می نمایند. در ادامه، با بررسی راهبردهای آمریکا نسبت به منطقه خلیج فارس بیان شد که این کشور قبل از پیروزی انقلاب اسلامی، در راستای راهبرد سد نفوذ شوروی، پیمانهای زنجیره‌ای ناتو، سنتو و سیتو را در محدوده جغرافیایی اروپا تا آسیای جنوب شرقی پدید آورد و ایران را به عنوان عنصر مهم حلقه میانی آن (سنتو) و براساس اصل دو ستونی نیکسون برای تأمین و حفاظت از منافع خویش در منطقه خلیج فارس برگزید. قسمت بعدی این پژوهش به بازتاب انقلاب اسلامی ایران بر راهبردهای آمریکا در منطقه خلیج فارس پرداخت و بیان کرد که پیروزی انقلاب اسلامی، حلقه امنیتی ایلات متحده در جنوب غربی آسیا را گسست و این کشور را مجبور به اتخاذ راهبردهای جدیدی برای جلوگیری از گسترش موج اسلام خواهی و حفظ منافع بین‌المللی خود در منطقه نمود. ایالات متحده در مرحله اول با روی آوردن به مداخله مستقیم نظامی و ایجاد نیروی واکنش سریع و نهادینه کردن فعالیت نیروهای نظامی خود در قالب ستاد فرماندهی مرکزی و همیاری در ایجاد شورای همکاری خلیج فارس، در برابر انقلاب اسلامی از خود واکنش نشان داد. در مرحله بعد حمایت همه جانبه از عراق در جنگ علیه ایران و در نهایت رویارویی مستقیم با نظام جمهوری اسلامی ایران را در راستای الگوی موازنه سازی منطقه‌ای، در دستور کار سران این کشور قرار گرفت. با فروپاشی شوروی، از یک طرف در عرصه سیاست خارجی آمریکا هراس از اندیشه‌های کمونیستی خود را به هراس از [به اصطلاح] بنیادگرایی اسلامی داد و از طرف دیگر با اشغال کویت توسط عراق، ایالات متحده برای حفاظت از شاهرگ حیاتی نفت، رهبری مداخله نظامی در منطقه خلیج فارس را در راستای ایجاد نظم نوین منطقه‌ای و جهانی عهده‌دار گردید و به دنبال آن با گسترش حوزه منافع ملی و افزایش مداخلات مستقیم، سیاست محصور سازی دو گانه را در منطقه، جایگزین سیاست تجهیز یکی در مقابل دیگری نمود. در بخش نهایی این پژوهش هم، ضمن بررسی پیامدهای روی کار آمدن نومحافظه کاران در ایالات متحده، چنین مطرح شد که هیأت حاکمه این کشور از حادثه یازده سپتامبر به عنوان عنصر شتاب دهنده، در جهت تحقیق نظم نوین جهانی مورد نظر خود بهره گرفت و با اتخاذ راهبرد مقابله با تهدیدات نامتقارن، در قالب تئوری مبارزه با تروریسم علاوه بر حمله به افغانستان و تهاجم پیشگیرانه به عراق و اشغال نظامی آن، به افزایش پایگاههای عملیاتی خود در منطقه اقدام نموده است و برای تضمین امنیت اسرائیل، تثبیت هژمونی خود و تسلط بر منابع انرژی و به ویژه برای از بین بردن زمینه‌های استقرار حکومت دینی در کشورهای منطقه، طرح استقرار ارزشهای دموکراتیک در خاورمیانه موسوم به طرح خاورمیانه بزرگ را ارائه کرد. کلمات کلیدی: انقلاب اسلامی، آمریکا، راهبرد، خلیج فارس، تهدیدات متقارن و نامتقارن، نومحافظه کاران، نظم نوین جهانی، مبارزه با تروریسم، تهاجم پیشگیرانه، طرح خاورمیانه بزرگ.

دانــلود