چکیده:
این نوشتار با عنوان تاریخ تشیع در ایران از زوال صفویه تا پایان زندیه در پاسخ به این سوال اصلی که "تشیع و علمای شیعه بعد از زوال صفویه تا پایان زندیه چه وضعیتی داشتند؟" این فرضیه را مطرح می کند با توجه به ماهیت استبدادی و جائرانه ی حکومت های افغان افشاریه و زندیه به نظر می رسد که علمای شیعه با استفاده از عنصر تقیه و روش محافظه کارانه در پیشبرد احکام و دستورات شیعی و اسلامی استفاده می کردند و بدین ترتیب هم روابط مسالمت آمیزی با حاکمان داشتند و هم موقعیت خویش را نزد حاکمان حفظ می کردند. برای اثبات این فرضیه ابتدا نگاهی می کنیم به شرایط سیاسی - اجتماعی حاکم بر عصر مذکور و سیاست مذهبی حاکمان این دوره. نقش تشیع از ابتدای ورود اسلام به ایران تا رسمی شدن این مذهب در دوره صفوی بسیار کمرنگ بود. در دوره صفویان که کشور از یک آرامش و ثبات سیاسی و اقتصادی برخوردار بوده علمای شیعه از یک جایگاه والایی سیاسی و اجتماعی برخوردار گردیدند. اما بعد از زوال صفویه به دست افغانان سنی مذهب، جایگاه عمای شیعه بسیار تضیعف شد و بعد از افغانان نادرشاه برای پیشبرد مقاصد ساسی خود، از این مذهب استفاده های سیاسی به ضرر شیعیان کشور نمود. اما در زمان کریم خان زند تا حدودی اوضاع تشیع و علمای شیعه بهبود یافت. در مجموع می توان نتیجه گرفت که تشیع در این دوران دچار تزلزل شدید شد که چگونگی برخورد حکومت ها در این فاصله زمانی یعنی زوال صفویه افشاریه و زندیه با شیعیان و علمای شیعه و و ضعیت سیاسی و اجتماعی و فرهنگی تشیع در این دوران موضوعی است که این رساله به آن می پردازد. کلمات کلیدی: تشیع، علمای شیعه، افغانان،نادر شاه افشار، کریم خان زند.

دانــلود