چکیده:
اندیشه حاکمیت یکی از بنیادین ترین مسائل و مباحثی است که انسان از زمانی که مفهوم اجتماع را درک و برای ایجاد آن تلاش کرد، با آن درگیر بوده است. حاکمیت، قدرت برتر فرمان دهی یا امکان اعمال اراده ای فوق اراده های دیگران می باشد. اندیشه سیاسی دینی با سوالات فراوانی روبرو است و نیاز به تبیین و پسخگویی با تکیه بر منابع اولیه دینی را می طلبد در این تحقیق تلاش شده است به چگونگی طرح حاکمیت در قرآن کریم پرداخته گردد. قرآن کریم با پرداختن به موضوع حاکمیت، مباحث گوناگونی را در این زمینه مطرح نموده است که قابلیت استنباط دارد و در این جهت تفاسیر قرآن کریم بهترین کمک را می تواند در بسط این مسئله نماید. از جمله تفسسیر گرانسنگ المیزان فی تفسیر القرآن الکریم که در این تحقیق بر آن تاکید گردیده است. البته ما بدنبال الفاظ و واژه حاکمیت در قرآن نباید باشیم و جست و جو و نتیجه گیری خودمان را مبتنی بر این واژه نماییم. مسلما این روش تحقیق و پژوهش نمی تواند روش مقبول و پسندیده خاصه در ارتباط با قرآن کریم باشد؛ زیرا بسیاری از موضوعات مسلم و قطعی در قرآن کریم وجود دارد که به لفظ مرسوم امروزی به آنها اشاره نشده است: با توجه به مباحث مطرح شده در قرآن کریم، تمام ارکان حیات اجتماعی و سیاسی جامعه اسلامی بر اساس "حاکمیت و ولایت تشریعی الهی" استحکام بخشیده می شود. و در آن از دو نوع حاکمیت سخن به میان آمده است. حاکمیت الهی مبتنی بر پذیرش ولایت تشریعی الهی و حاکمیت غیر الهی یا طاغوتی مبتنی بر انکار ولایت تشریعی الهی، که هر کدام از آنها نیز از منشاء، انواع، اهداف و شاخصه های گونگون خاص خود برخوردار هستند که پژوهش و تحقیق حاضر بر اساس روش توصیفی و تحلیلی با استفاده از چارچوب الگوی علل اربعه ( علت مادی - صوری - فاعلی و غائی) به این امر مهم پرداخته است. البته لازم به ذکر است اگر چه حاکمیت، مفهوم اعتباری و انتزاعی است و علل اربعه که فلاسفه نام برده اند به توضیح پدیده های مادی مربوط می گردد، اما با قدری تسامح می توان در تحلیل موضوعات مفهومی از جمله موضوع این پژوهش شبیه سازی نموده و از انی الگو کمک گرفت.

دانــلود