ماهیت شناسی الگوریتم اجتهاد
نویسنده:
عبدالحمید واسطی
،
عبدالحمید واسطی
،
مقاله نشریه: جستارهای فقهی و اصولی » سال 1399 شماره 2
چکیده:
تلاش این مقاله یافتن پاسخ این مسئله است که: آیا میتوان روشهایی را که فقیهان در استنباطات خود بهکار میبرند، با جزئیاتی که در ذهن فقیه می گذرد، کشف کرد و شبیه سازی نمود؟ اگر می توان، چگونه؟
اگر استنباط (اجتهاد در اصطلاح فقهی)، تلاش معرفتی روشمند برای کشف موجّه «حُکم» در مورد «فعل مکلف» باشد و اگر عملیات استنباط و اجتهاد (فرآیند استنباط)، فعل و انفعالاتی باشد که فقیه برای کشفِ نظر شارع، به‌صورت مرحله به مرحله انجام می‌دهد تا از نقطه شروع (مواجه با مسئله)، به نقطۀ پایان (صدور فتوا) برسد؛ و اگر روش‌شناسی و ارائه الگوریتم که تعیین و توصیف دقیقِ مرحله به مرحله و قدم به قدمِ عملیات حلّ یک مسئله است، به‌طوریکه نقطۀ آغاز و پایان، تعداد مراحل، ترتّب منطقی مراحل، دستورالعمل‌های اجرایی در هر مرحله بدون حفرۀ میان دستورالعمل‌ها، توصیف شده باشد، آنگاه به‌نظر می‌رسد که میتوان عملیات اجتهاد و استنباط را به‌صورت الگوریتمی توصیف کرد. چگونگی این کار، با دو روشِ استقرای میدانیِ عملکردِ فقیهان و تحلیل آنها با رویکرد کشفِ روش است و دوم قیاسی بر اساس الزامات علّی معلولی موجود در دانش فقه و اصولفقه، انجام پذیرست.
هر فقیهی روشِ استنباطی دارد که با تحلیل عملکرد او در استنباطاتش می توان به جزئیات روشیِ او به مقداری که استفاده کرده است، دست یافت و براساس آن، روشهای مختلف فقیهان را نیز به مطالعۀ تطبیقی گذاشت. همچنین می توان بر اساس روشِ قیاسی در کشف روند استنباط، روش هریک از آنها را اعتبارسنجی کرد.
تلاش این مقاله یافتن پاسخ این مسئله است که: آیا میتوان روشهایی را که فقیهان در استنباطات خود بهکار میبرند، با جزئیاتی که در ذهن فقیه می گذرد، کشف کرد و شبیه سازی نمود؟ اگر می توان، چگونه؟
اگر استنباط (اجتهاد در اصطلاح فقهی)، تلاش معرفتی روشمند برای کشف موجّه «حُکم» در مورد «فعل مکلف» باشد و اگر عملیات استنباط و اجتهاد (فرآیند استنباط)، فعل و انفعالاتی باشد که فقیه برای کشفِ نظر شارع، به‌صورت مرحله به مرحله انجام می‌دهد تا از نقطه شروع (مواجه با مسئله)، به نقطۀ پایان (صدور فتوا) برسد؛ و اگر روش‌شناسی و ارائه الگوریتم که تعیین و توصیف دقیقِ مرحله به مرحله و قدم به قدمِ عملیات حلّ یک مسئله است، به‌طوریکه نقطۀ آغاز و پایان، تعداد مراحل، ترتّب منطقی مراحل، دستورالعمل‌های اجرایی در هر مرحله بدون حفرۀ میان دستورالعمل‌ها، توصیف شده باشد، آنگاه به‌نظر می‌رسد که میتوان عملیات اجتهاد و استنباط را به‌صورت الگوریتمی توصیف کرد. چگونگی این کار، با دو روشِ استقرای میدانیِ عملکردِ فقیهان و تحلیل آنها با رویکرد کشفِ روش است و دوم قیاسی بر اساس الزامات علّی معلولی موجود در دانش فقه و اصولفقه، انجام پذیرست.
هر فقیهی روشِ استنباطی دارد که با تحلیل عملکرد او در استنباطاتش می توان به جزئیات روشیِ او به مقداری که استفاده کرده است، دست یافت و براساس آن، روشهای مختلف فقیهان را نیز به مطالعۀ تطبیقی گذاشت. همچنین می توان بر اساس روشِ قیاسی در کشف روند استنباط، روش هریک از آنها را اعتبارسنجی کرد.
ماهیت شناسی الگوریتم اجتهاد
3/20/2020 12:00:00 AM
درآمدی بر ماهیت شناسی اتحاد ملی
نویسنده:
سیدمجید ظهیری
،
مقاله نشریه: پژوهش های اجتماعی اسلامی » سال 1387 (پياپي 69)، فروردين و ارديبهشت 1387 شماره1
مرورى بر ماهیت شناسى پول و دیدگاه فقیهان
نویسنده:
معروفعلی احمدوند
،
مقاله نشریه: فقه » سال 1382 شماره 36
اجتهاد متوسط
ناقد:
حجج اسلام احمد مبلغی و احمدی شاهرودی(ناقد)
، ارائه دهنده:
حضرت آیت الله صادق لاریجانی(نظریه پرداز)
،
کرسی و نشست: » کرسی نقد - 1387