چکیده:
مسئله حدوث و قدم عالم همواره منشأ منازعات بسیاری بین متکلمان و فلاسفه اسلامی بوده است؛ در این میان، فلاسفه اسلامی متقدم رأی به قدم عالم داده‌اند. ولی از آن‌جا که متکلمان با قدم عالم مخالف بودند و نیز بر اساس مبانی خود به حدوث زمانی آن معتقد بودند، برخی از آنان در تبیین حدوث زمانی زمانی را فرض کردند که ویژگی‌های زمان واقعی را نداشته باشد و آن را زمان موهوم نامیدند. تکیه‌گاه اصلی استدلال متکلمان بر انتزاع این زمان از بقای الهی و استمرار وجود او است، اگرچه آنان به انتزاع حرکت توسطی از قطعی نیز استدلال کرده‌اند. مخالفان نیز بقای الهی را ورای زمان دانسته‌اند و انتزاع موجود بی‌قرار از مبدأ برقرار را محال دانسته‌اند. این مقاله به بررسی استدلال متکلمان در انتزاع این زمان از صفت بقای الهی،‌ تبیین‌های مرتبط با آن و نقدهای مخالفان می‌پردازد. فرضیه زمان موهوم، در صورت اثبات،‌ آثار فراوانی در مباحث حرکت و حدوث و قدم و زمان خواهد داشت. هم‌چنین،‌ در این پژوهش از روش عقلی- تحلیلی در بررسی آرا استفاده شده است.

دانــلود