صدرالدین شیرازی و ترقی در خیالشناسی
نویسنده:
ابراهیم بازرگانی
،
![ابراهیم بازرگانی](/Content/img/avatar_scholar.jpg)
مقاله نشریه: آیین حکمت » سال 1402 پاییز1401 مسلسل 53
چکیده:
صدرالدین شیرازی، فیلسوف قرن دهم، دو دوره اصلی حکمت یعنی حکمت مشاء و حکمت اشراق را پیش رو داشته و سنگ بنای اندیشه خود را بر آنها گذاشته است. در خیالشناسی او بیشتر از سهروردی تأثیر گرفته تا مشائیان. اینکه او به اثبات عالم مثال میرسد و نفس را در مراتب سهگانه حس، مثال و عقل قرار میدهد و دو مرتبه مثال اصغر و مثال اکبر را طراحی میکند، تحت تأثیر حکمت اشراقی است. او رخنههای موجود در خیالشناسی شیخ اشراق را شناسایی و برطرف کرده است. این جستار بر آن است دیدگاه صدرالدین شیرازی در چیستی خیال و مثال را بررسی و آرای او را با دو حکمت پیشین مقایسه کند. روش بررسی توصیفی و تطبیقی و نتیجه نهایی آن است که دیدگاه وی در خیالشناسی هم با مشائیان متفاوت است و هم با شیخ اشراق. او را باید یک نواشراقی در این زمینه بدانیم. صدرا به رغم نگاه مشائیان، تعدد قوای ادراکی و تمایز خیال از حس مشترک را نمیپذیرد و وجود قوه واحدی را که مدرک صورتهای مجرد مثالی باشد، کافی میداند. صورتهای حاضر در عالم خیال به لحاظ خفا و ظهور و نیز شدت و ضعف متفاوتاند. به هر اندازه که نفس خیالی قوت بیشتری داشته باشد و جوهریت آن تقویت شود و بیشتر به خود بازگردد و از شواغل بدنی آسوده شود و از کارگری برای قوای بدنی آسوده شود، صورتهای متمثل نزد آن نیز ظهور تامتری پیدا میکنند و هم وجودشان قوت بیشتری مییابد.
صدرالدین شیرازی، فیلسوف قرن دهم، دو دوره اصلی حکمت یعنی حکمت مشاء و حکمت اشراق را پیش رو داشته و سنگ بنای اندیشه خود را بر آنها گذاشته است. در خیالشناسی او بیشتر از سهروردی تأثیر گرفته تا مشائیان. اینکه او به اثبات عالم مثال میرسد و نفس را در مراتب سهگانه حس، مثال و عقل قرار میدهد و دو مرتبه مثال اصغر و مثال اکبر را طراحی میکند، تحت تأثیر حکمت اشراقی است. او رخنههای موجود در خیالشناسی شیخ اشراق را شناسایی و برطرف کرده است. این جستار بر آن است دیدگاه صدرالدین شیرازی در چیستی خیال و مثال را بررسی و آرای او را با دو حکمت پیشین مقایسه کند. روش بررسی توصیفی و تطبیقی و نتیجه نهایی آن است که دیدگاه وی در خیالشناسی هم با مشائیان متفاوت است و هم با شیخ اشراق. او را باید یک نواشراقی در این زمینه بدانیم. صدرا به رغم نگاه مشائیان، تعدد قوای ادراکی و تمایز خیال از حس مشترک را نمیپذیرد و وجود قوه واحدی را که مدرک صورتهای مجرد مثالی باشد، کافی میداند. صورتهای حاضر در عالم خیال به لحاظ خفا و ظهور و نیز شدت و ضعف متفاوتاند. به هر اندازه که نفس خیالی قوت بیشتری داشته باشد و جوهریت آن تقویت شود و بیشتر به خود بازگردد و از شواغل بدنی آسوده شود و از کارگری برای قوای بدنی آسوده شود، صورتهای متمثل نزد آن نیز ظهور تامتری پیدا میکنند و هم وجودشان قوت بیشتری مییابد.
صدرالدین شیرازی و ترقی در خیالشناسی
1/1/1402 12:00:00 AM
بنیاد حکمت برتر: ترجمه، شرح و تحقیق شواهد الربوبیه صدرالدین محمد شیرازی جلد اول
نویسنده:
یحیی کبیر
،
کتاب: بوستان کتاب - 1390
بنیاد حکمت برتر: ترجمه، شرح و تحقیق شواهد الربوبیه صدرالدین محمد شیرازی جلد دوم
نویسنده:
یحیی کبیر
،
کتاب: بوستان کتاب - 1391
نکته، حاشیه، یادداشت: «تاجر شیرازی» یا «شاعر شیرازی»؟
نویسنده:
جویا جهانبخش
،
مقاله نشریه: آینه پژوهش » سال 1402 شماره 204
مُعارَضات دَر غَزَلیّاتِ سَعدیِ شیرازی و هُمامِ تَبریزی
نویسندگان:
جویا جَهانبَخش
،
مُنیرَةُالسّاداتِ قُرَیْشیِ امیری
،
مقاله نشریه: آینه پژوهش » سال 1401 شماره 193
روش تفسیری عرفانی عارف محقق صدرالدین قونوی
پایاننامه: وزارت علوم، تحقیقات و فناوری - دانشگاه باقرالعلوم علیه السلام - دانشکده علوم انسانی - 1387 - [کارشناسی ارشد]
روش تفسیری عرفانی عارف محقق صدرالدین قونوی
پایاننامه: باقرالعلوم(ع) - 1388 - [کارشناسی ارشد ناپیوسته]