امکان معرفت عینی به عالم خارج در فلسفة ابنسینا و صدرالمتألهین
نویسندگان:
حسین معصوم
،
مجتبی جلیلی مقدم
،
![حسین معصوم](/Content/img/avatar_scholar.jpg)
![مجتبی جلیلی مقدم](/Content/img/avatar_scholar.jpg)
مقاله نشریه: آیین حکمت » سال 1392 زمستان 92 - مسلسل 18
چکیده:
مکتبهای فلسفیِ مشاء و متعالیه، هر چند به طور مستقل و خاص به مباحث معرفت شناختی ـ آنگونه که در فلسفة غربی در دورة جدید مطرح شده ـ نپرداختهاند، هر کدام ضمنِ مباحث هستیشناسانة خود به آن نظر دارند و برای تبیین چگونگیِ حصول معرفت به عالم خارج میکوشند. نمایندگان بزرگ این دو مکتب بزرگ یعنی ابنسینا و صدرالمتألهین، به فراخور هستیشناسیِ خویش، دیدگاههای بدیعی در باب متعلَق شناخت، فاعل شناسا و نیز چیستیِ علم ارائه کردهاند. ابنسینا علم به عالم خارج را از سنخ انتزاع میداند و، بر این اساس، با قایل شدن به وجود کلی طبیعی در عالم خارج و نیز با اعتقاد به قوای بیرونی و درونی برای نفس آدمی، که در نهایت از عقل فعال مستفیض میشود، به تبیین درک عینی عالم خارج میپردازد. اما صدرالمتألهین با نگاه اصالت وجودی خویش راه دیگری برای این تبیین میپیماید. در این دیدگاه، آنچه عالم خارج را تشکیل داده امری غیرماهوی و از جنس وجود است و وجودِ کلی طبیعی را برنمیتابد؛ نفس نیز از جنس وجود میباشد و قوای آن مراتب و شئون آن هستند؛ علمِ به واقعیات خارجی نیز نه از جنس انتزاع بلکه وجودِ برترِ آنها در مراتب مختلف است. این وجود برتر راهگشای عینیت معرفت به عالم خارج در دیدگاه صدرایی است. در این نوشتار در پیِآنیم که چگونگیِ امکان کسب معرفت عینی به عالم خارج را در فلسفة ابنسینا و صدرالمتألهین تبیین کرده، پایههای تشکیلدهندة این عینیت را با یکدیگر مقایسه کنیم.
مکتبهای فلسفیِ مشاء و متعالیه، هر چند به طور مستقل و خاص به مباحث معرفت شناختی ـ آنگونه که در فلسفة غربی در دورة جدید مطرح شده ـ نپرداختهاند، هر کدام ضمنِ مباحث هستیشناسانة خود به آن نظر دارند و برای تبیین چگونگیِ حصول معرفت به عالم خارج میکوشند. نمایندگان بزرگ این دو مکتب بزرگ یعنی ابنسینا و صدرالمتألهین، به فراخور هستیشناسیِ خویش، دیدگاههای بدیعی در باب متعلَق شناخت، فاعل شناسا و نیز چیستیِ علم ارائه کردهاند. ابنسینا علم به عالم خارج را از سنخ انتزاع میداند و، بر این اساس، با قایل شدن به وجود کلی طبیعی در عالم خارج و نیز با اعتقاد به قوای بیرونی و درونی برای نفس آدمی، که در نهایت از عقل فعال مستفیض میشود، به تبیین درک عینی عالم خارج میپردازد. اما صدرالمتألهین با نگاه اصالت وجودی خویش راه دیگری برای این تبیین میپیماید. در این دیدگاه، آنچه عالم خارج را تشکیل داده امری غیرماهوی و از جنس وجود است و وجودِ کلی طبیعی را برنمیتابد؛ نفس نیز از جنس وجود میباشد و قوای آن مراتب و شئون آن هستند؛ علمِ به واقعیات خارجی نیز نه از جنس انتزاع بلکه وجودِ برترِ آنها در مراتب مختلف است. این وجود برتر راهگشای عینیت معرفت به عالم خارج در دیدگاه صدرایی است. در این نوشتار در پیِآنیم که چگونگیِ امکان کسب معرفت عینی به عالم خارج را در فلسفة ابنسینا و صدرالمتألهین تبیین کرده، پایههای تشکیلدهندة این عینیت را با یکدیگر مقایسه کنیم.
امکان معرفت عینی به عالم خارج در فلسفة ابنسینا و صدرالمتألهین
3/21/2013 12:00:00 AM
امکان و ظرفیت رویکرد به مردم سالاری در فلسفه مشّاء
ارائه دهنده:
مرتضی یوسفی راد حجت الاسلام والمسلمین امیدی
،
کرسی و نشست: » نشست علمی - 1393
امکان سنجی معرفت شناختی رابطه قرآن و جامعهشناسی
نویسنده:
سید محمد میرسندسی
،
مقاله نشریه: پژوهش های قرآنی » سال 1391 شماره 70
پارادایم یا مبنا؛ امکان، گونهها و نقش آن در معرفت
نویسنده:
محمد حسین زاده یزدی
،
مقاله نشریه: آیین حکمت » سال 1396 تابستان 96 - مسلسل 32
بررسی تحلیلی تطور برهان امکان و وجوب در فلسفه اسلامی و فلسفه غرب
پایاننامه: باقرالعلوم(ع) - 1390 - [کارشناسی ارشد ناپیوسته]
بررسی امکان و حدود معرفت به خداوند از دیدگاه قرآن و نهج البلاغه
پایاننامه: باقرالعلوم(ع) - 1395 - [کارشناسی ارشد ناپیوسته]
بررسی نقش تطابق عوالم وجودی در معرفت شناسی صدرالمتألهین
نویسنده:
سیداحمد غفاری قره باغ
، استاد راهنما:
احمد واعظی جزئی
، استاد مشاور 1:
سیدمحمود موسوی
، استاد مشاور 2:
حسن عبدی
،
پایاننامه: باقرالعلوم(ع) - 1392 - [دکتری]
نقش معرفت توحیدی در تشکیل حکومت اسلامی (با نگاهی به آموزه های صدرالمتالهین)
نویسندگان:
محمدمهدی گرجیان
،
فاطمه نجفی*
،
مقاله نشریه: پژوهشنامه حکمت و فلسفه اسلامی » سال 1401 دوره 10، شماره 18 (بهار و تابستان 1401)
امکان سنجی تحلیل پارادایمی در فلسفه سیاسی فارابی
نویسندگان:
منصور میر احمدی*
،
میثم قهرمان
،
مقاله نشریه: پژوهش سیاست نظری » سال 1393 بهار و تابستان 1393 شماره15
مقایسه عالم مثال شیخ شهاب الدین سهروردی و حکیم صدرالمتألهین شیرازی
پایاننامه: باقرالعلوم(ع) - 1388 - [کارشناسی ارشد ناپیوسته]