چکیده:
غفلت از دیدگاه‌ها و عملکرد عالمان دینی و فقیهان در حوزه‌های مختلف اجتماعی سبب شده ‌است تدابیر، رویکردها و اقدامات آن‌ها کمتر، نقد و بررسی شود و این میراث سترگ، کمتر در اختیار نخبگان و نقش‌آفرینان اجتماعی در سده‌های بعد قرار گیرد. توجه به کنش‌گری فقیهان و عالمان دینی به ویژه در مقاطعی از تاریخ که جامعه اسلامی دچار بحران‌ها و چالش‌های فراگیر بوده ‌است، از اهمیت بیشتری برخوردار است. عدم توجه به این گونه، پژوهش‌های تاریخی ـ اجتماعی سبب شده است برخی مراکز و نهادهای دینی، متهم به بی‌توجهی به شرایط، بسترها و نتایج فرهنگی و اجتماعی کنش‌های اجتماعی گردند. این مقاله با تکیه بر منابع کتاب‌خانه‌ای و استفاده از رویکرد توصیفی-تحلیلی در پی پاسخ‌گویی به این مسئله است که فقیهان حله در سده‌های هفتم و هشتم هجری که جهان اسلام دچار پی‌آمدهای حمله مغول و سقوط خلافت عباسی بود از کدام بسترها، ابزارها و قالب‌ها در حوزه نشر فرهنگ دینی بهره برده‌اند؟ از نتایج این مقاله می‌توان به اهتمام فقیهان حله به تسهیل مراودات فرهنگی، سوق دادن مناقشات مذهبی به مذاکرات علمی، تأکید بر اخلاق به عنوان زیر بنای فرهنگ اسلامی، مسئولیت‌پذیری فرهنگی، پرهیز از قرائت‌های منفعلانه در حوزه فرهنگ دینی و استفاده از ابزارها و قالب‌های فرهنگی در حوزه نشر فرهنگ و آموزه‌های مذهبی اشاره کرد.

دانــلود