چکیده:
تعبیر نوساخته «توحید عملی» برخی را برآن داشته، که تقسیم توحید به نظری و عملی را یکی از تقسیماتی بدانند که جایش در مباحث علم کلام خالی است و باید گنجانده شود. مقاله حاضر با نقد شواهد و مستندات این ایده،‌ نتیجه گرفته که توحید عملی در هیچ یک از سه معنای «رفتار موحدانه»، «معرفتِ منتهی به رفتار موحدانه» و «گزاره‌های انشایی برگرفته از توحید نظری» نمی‌تواند موضوعی از مسائل علم کلام باشد؛ نویسنده مقاله حاضر تقریری از معنای دوم توحید عملی ارائه داده که می‌تواند در علم کلام گنجانده شود، اما این تقریر، مرادِ ایده‌پرداز نیست.

کلامی دانستن این تعبیر با استناد به کاربرد معاصران، رد شده و قیاسِ دوگانه توحید نظری-عملی به دوگانه‌های مشابه در حکمت، اخلاق، عرفان و دوگانه عقل نظری- عملی، قیاس مع الفارق شمرده شده است. و در نهایت با اشاره به موضوع و رسالت علم کلام و ملاک تمایز علوم،‌ ثابت شده توحید عملی با تعریفِ پیشنهادیِ «هرگونه گرایش، خلق و رفتار به مقتضای توحید نظری یا کشش، منش و کنش موحدانه مطابق با بینش توحیدی»، نمی‌تواند در علم «کلام» جانمایی شود؛ همچنان که توحید به معنای «اعتقاد به یکتایی خداوند در همه مراتب و عمل به مقتضای این اعتقاد» موضوع علم کلام نیست.

برای این سند علمی فایلی وجود ندارد