چکیده:
تناسخ, انتقال روح پس از مرگ از جسمی به جسم دیگر است, خواه جسم دوم جسم انسان باشد خواه جسم حیوان یا گیاه یا جماد. در زبان انگلیسی, واژه tansmigration و metempsychosis که غالباً درباره انتقال روح به بدن انسان یا حیوان به کار می رود و از واژه یونانیِ meta+psyche :روح, نفس«دوباره, گرفته شده است, متداول ترین واژه ها برای اشاره به این مفهوم است. (واژه های دیگر عبارتند از rebirth به معنای تولد دوباره که بیشتر در ادیان هندی به کار می رود, reincarnatio به معنای تجسد دوباره, palingenesis از یونانی: palin+genesis به معنای تکوین« دوباره و metensomatosis از واژه یونانی به معنای meta+soma جسم«دوباره.) در منابع اسلامی علاوه بر اصطلاح تناسخ, گاه از واژه های دیگری چون عود, نقل یا انتقال نفس و رجعت روح (که البته با رجعت اصطلاحی در نزد شیعه متفاوت است) استفاده شده است. چهار اصطلاح نَسخ, مَسخ, رسخ و فسخ معمولاً اقسام تناسخ شمرده شده اند و به ترتیب بر انتقال روح انسان به جسم انسان ,حیوان, گیاه و جماد دلالت دارند (ایجی, 374; تهانوی, ذیل واژه (تناسخ); برای تعاریف دیگر, نک: ابن حزم, 1/165; حلی, 399; سبزواری, 5/195).
اصطلاح تناسخ معمولاً جامع همه اقسام پیش گفته است. دو قسم تناسخ صعودی و نزولی را نیز برای اشاره به سیر از مراتب پایین به بالا و به عکس به کار برده اند. برای مثال انتقال روح از جسم انسان به جسم گیاه, تناسخ نزولی است و عکس آن, تناسخ صعودی نام دارد. تناسخ هم چنین به معنای فرا رفتن از جسم انسانی ـ برای مثال تعلق یافتن به اجرام سماوی یا تبدیل شدن به ملائک ـ به کار رفته است (طبرسی, 2/344; ایجی, همان جا, ملاصدرا, 3/438).

دانــلود