چکیده:
نقش رازی در تحوّل علم کلام دورۀ حیات فخر رازی (543 ـ 606 ه‍ .) از جهات بسیاری تکرار سیر زندگانی غزالی است. او در ابتدا از طریقة اشعری حمایت کرد، امّا سرانجام بر این عقیده شد که طریقة اشعریّه فقط برای عامّة مردم خوب است. با این وجود، نه مشتمل بر اصل حقیقت است و نه از آن تشفّی حقیقی حاصل می‌شود. متکلّمان پیش از رازی در بُعدی گسترده از اسلاف خود پیروی می‌کردند و از آثار آنان بهره‌مند می‌شدند، امّا رازی و هم‌فکرانش بیشتر به آثار فیلسوفانی مانند ابونصر فارابی (متوفّی 339 ه‍ .) و ابن‌سینا (370 ـ 428 ه‍ .) متّکی بودند و از کتاب‌های آنان بهره می‌جستند. از این‌رو، علم کلام به وضعیّتی رسید که بدون دانستن فلسفه و منطق دانسته نمی‌شد. این ویژگی در کلام، باعث شد تا متکلّمان بعد از رازی از متکلّمان قبل از رازی متمایز شده و به فلسفه‌گرایش یابند. منابع متکلّمانِ پس از رازی بیش از آن‌که کتاب‌ها و آثار متکلّمان باشد، آثار فیلسوفان بود به‌گونه‌ای که بخشی از نظریّات آنان در کتاب‌های کلامی مورد بحث واقع شدند.

دانــلود