چکیده:
در این نوشتار چهار دلیل به عنوان ادله عقلی ضرورت امام مطرح گردیئه است. که دو تا از آنها ادله عقلی محض و دو تای ادله عقلی غیر محض محسوب می شوند. قاعده لطف و دفع ضررهای محتمل به عنوان ادله عقلی غیر محض طرح این قاعده، سه تقریر مختلف از لطف بودن وجود امام به شمار می رود. متکلمان امامیه از طرفی با توجه به این قاعده، سه تقریر مختلف از لطف بودن وجود امام ارائه داده اند. که علامه طباطبایی همچون فاضل مقداد، بدون محور قرار دادن تکالیف شرعی یا عقلی، به تقریر لطف بودن امام پرداخته است و از سوی دیگر متکلمان وجوب لطف را بر اساس حکمت الهی تبیین کرده اند. فخر رازی در مورد دلیل لطف هم مقدمه اول (لطف بودن وجود امام) و هم مقدمه دوم (وجوب کلامی لطف بر خدا) را مورد تشکیکی قرار داده است. دفع ضررهای محتمل اگر چه یک دلیل عقلی محض به حساب می آید لیکن فخر رازی آن را به عنوان دلیل غیر عقلی مطرح می کند. به همین جهت مورد نقد جدی علمای شیعه همچون خواجه نصیر الدین طوسی قرار گرفتهاست. دلیل مقدمه واجب مطلق بودن امام، هم با توجه به اینکه اشاعرع منکر حسن و قبح عقلی اند؛ با مبانی اشاعره سازگتری ندارد. بلکه این دلیل اگر از جانب قاتلین به حسن و قبح عقلی (امامیه، معتزله) طرح گردد، مورد قبول واقع می شود. دلیل حافظ دین اسلام بودن امام یکی از بهترین ادله عقلی غیر محض وجوب امامت است که علامه طباطبایی به احسن وجوه آن را تقریر و تبیین کرده است. در این نوشتار با توجه به آرا و اندیشه های فخر رازی و علامه طباطبایی این چهار دلیل تقریر شده و اگر اشکالی این دو بزرگوار مطرح کرده اند، طرح اشکال گردیده است. به این ادله اشکالاتی وارد شده است، که بر اساس مبانی فخر رازی و علامه طباطبایی ، این اشکالات مورد نقد و بررسی قرار گرفته است. در نهایت به دو نتیجه مهم می رسیم: ‎۱ - اگر این ادله اربعه از سوی اندیشمندان اشاعره مطرح شوند، قابل خدشه و مناقشه می باشد زیرا با مبانی آنها ناسازگار می باشند و اگر از سوی اندیشمندان امامیه مطرح شوند، پذیرفتنی و مقبول می باشد./ به غیر از دلیل مقدمه واجب مطلق بودن امام مقتضای سایر ادله ضرورت امامت، وجوب نفسی امامت است. کلید واژه: امامت،خلافت، علامه طباطبایی، فخر رازی، مبانی عقلی.

دانــلود