چکیده:
یکی از مباحث جدی در منطق بررسیهای موشکافانه و نقادانه گروهی از منتقدان قرن ششم بر منطق مشایی حاکم است. این منطق که خود بازتاب اندیشه‌های ارسطوئی است، توسط فیلسوفان و متکلمانی چئن شهاب الدین سهروردی و محمد بن عمر فخرالدین رازی مورد نقادی قرار گرفته است. شیخ اشراق با بررسی نقادانه خود، به ضعف‌های منطق مشایی پی برده است. وی به نظام منطقی حکمت اشراقی خود دست یافت و دیدگاه‌های جدید فراوانی را به میان آورده است. از جمله منتقدان دیگری که با تشکیکات خود بر منطق مشایی نقدهایی وارد کرده اند، فخر الدین رازی است. هر دو منتقدان در مکتب یک استاد "مجدالدین جیلی" و ظاهرا تحت تاثیر افکار نوین وی با آراء بدیع خود و نقد بر منطق ارسطویی از این منطق تا حدودی فاصله گرفته اند. بررسی مقایسه ای بین آراء این دو منتقدان بیانگر یکسری تفاوت‌ها و شباهت ها در آراء انهاست. به واسطه این مقایسه تطبیقی میزان همخوانی و عدم همخوانی فکری این دو منطقدان در این عرصه آشکار شده است. از آنجا که شیخ اشراق حقیقت تصدیق را علم ندانسته و آن را بسیط می داند؛ در حالیکه فخر رازی حقیقت تصدیق را مرکب می داند. این دودر حقیقت تصدیق جهت اشتراک ندارند. از نظر شیخ اشراق سالبه به انتفای موضوع در خصوص قضایای شخصیه جاری است. اما فخر رازی به طور کلی سالبه به انتفای موضوع را نفی کرده است. شیخ اشراق در بخش قضیه همه قضایای مواجهه را به حملیه موجبه کلیه ضروریه تحویل می برد. همچنی وی در بخش قیاس با تحویل تمام قضایا به موجب کلیه ضروریه، استدلال را منحصر در قیاس اقترانی حملی کرده است؛ در حالی که فخر رازی به همان سبک سنتی بسنده نموده است. همچنین شیخ اشراق با تحویل سالبه به معدوله و فخر رازی با نفی تفاوت بین معدوله و سالبه به همدیگر نزدیک شده اند. شیخ اشراق در اعتبار صورت استدلال‌ها اصل را شکل اول و فخر رازی اصل را قیاس استثنایی می داند. شیخ اشراق در بخش برهان، مبادی آن را به سه دسته اولیات، حدسیات و مشاهدات تقلیل داده و مجریات و متواترات را به حدسیات ملحق نموده است؛ این در حالی است که فخر رازی تنها اولویات را از مبادی می داند و همه قضایای بدیهی دیگر را نظری تلقی کرده است. واژگان کلیدی: تصدیق، قضیه،قیاس، برهان، شیخ اشراق، فخر رازی.

برای این سند علمی فایلی وجود ندارد