چکیده:
روند جریان فکری - سیاسی قرن اول و دوم هجری زمینه لازم جهت ایجاد عقاید استبدادی را فراهم آورد. ترویج و بسط عقاید مرجئه و جبر توسط امویان و حمایت از اندیشه و تفکر عثمانی دو عاملی بود که سبب رشدجایگاه حاکمان و تفضیل خلفا گشت. بدنبال این سیاست، ساختار ساسی مسلمانان در چارچوب حمایت از قدرت و توجیه اقتدار منحصر شد چرا که سنت پیامبر تحت تاثیر شرایط سیاسی، فکری خاصی بیان شد، قرار گرفت و توسط کانال های معین به عصر رسید. لذل فقه سیاسی هم سمت و سویی ویژه یافت که توجیه اقتدار وجه غالب آن بود. این فقه بر محور خلافت خلفای اولیه و نظام سیاسی آن دوره شکل گرفت. لذا در بررسی اندیشه احمد سوال اساسی این است مه ارتباط احمد به عنوان یک فقه با حاکمیت چگونه بود؟ احمد در باب مشروعیت حکومت و انعقاد خلافت، شوری را مهمترین وجه مشروعیت نهاد آن می داند. اگر چه در مورد خلافت سه گانه با طعنه مسایلی را مطرح می کند و به گونه ای شیوه انتخاب آنها را به نقد می نشیند اما در مورد امیر استیلا به واسطه روایت هایی را از او نقل می کند که حکایت از پذیرش این شیوه را دارد. اما در مورد جایگاه حکومت، در حالی که اکثر علمای اهل سنت در دفاع از سلاطین جائر متفق هستند و یزید را با همه اعمال زشت و فسق خود تبرئه می کنند، احمد به روایت شاگردان و پیروانش اولین کسی است که یزید را به سبب اقداماتش، فاسق و خروج امام حسین را تایید می کند. در بحث خروج از حاکمان احادیث فراوانی از او نقل شده که همراهی با حاکمان جائر را مشروع نمی داند اگر چه احادیثی از او نقل شده که عدم خروج بر حاکم را تایید می کند. ولی با توجه به محتوای این احادیث و تقیدهای مکرری که در آنها آمده، معلوم می شود که دو نوع حکومت را مد نظر داشته است. او خروج بر حاکم عادل را منع و خروج کننده را خارج از جماعت مسلمین می داند همانطور که خروج بر حکومت امام علی را نامشروع می دانست. در مقابل، خروج بر حاکم جائر را مورد تایید قرار می دهد. و مردم باید تنها در امور مربوط به خدا- جهاد- نماز- از حاکمان پیروی کرده و حق او را به جای آورند. اما در مورد جایگاه خلافت، امر تفضیل و جایگاه صحاببه همانند بسیاری از علمای اهل سنت آن را بسیار رفیع می داند لذا اقدامات آن ها را به عنوان مسندی برای مسائل عقیدتی و سیاسی می دهد. در نتیجه قبول خلافت و افضلیت آنها امری اجتناب ناپذیر خواهد بود. سیر اعتقاد او راجع به فضیلت و تعداد خلفا را باید در یک پروسه زمانی مورد توجه قرار داد. دسته بندی این احادیثبه سه مقطع ابتدا احمد را در جرگه تندروهای اهل حدیث قرار می دهد. در این مقطع او معتقد به خلافت ابابکر و عمر و عثمان است و سنت را هم، چنین می داند، اما نقل روایات جدید مبنی بر پذیرش علی به عنوان خلیفه چهارم و ترویج اندیشه ترویج اندیشه تربیع، حاکی از ایجاد یک فضای جدید و متعادل در افکار اهل حدیث بود. او پا را فراتر نهاد و در مقابل مقدم دانستن علی بر عثمان سکوت نموده و تلویحا آن را قبول نمود. این پذیرش او را به متشیعیان کوفه و واسط نزدیک کرد. تا جایی که با همه شرایط سیاسی خاصی که در بغداد به واسطه حضور اهل حدیث تندرو وجود داشت، او منکران علی را فاسق و فاجر و خود را ملزم به اثبات حقانیت امامت او می دانست. شخصیت ها و نویسندگان شیعی روایت هایی از او نقل کرده اند که حکایت از آن دارد، افضلیت علی را حتی بر خلفای سه گانه هم پذیرفته است. روایت هایی فراوانی مثل حدیث منزلت، مؤاخواة، غدیر، خیبر، تطهیر، کساء، یوم الدار، سدالابواب، و... این فرضیه را قوت می بخشد. نتیجه آنچه اگر چه احمد راوی احادیث فراوانی بود که در در.ن خود، نگاهداشت و پاسداشت حاکمان را جای داده بود، ولی این تئوری که احمد مبدع اندیشه استبدادی و حمایت از حاکمان جور است، رد شد کلمات کلیدی این پایان نامه، اندیشه استبداد و حاکمیت می باشد.

برای این سند علمی فایلی وجود ندارد