چکیده:
بحث روش و روش شناسي از جمله مباحث پر اهمّيت در مسير شناخت يك فيلسوف و ماهيت مكتب اوست. صدرالمتألّهين شيرازي(979-1050 هـ . ق) از مهمترین فلاسفه جهان اسلام است که در عین نقش مهم و تأثیر شگرفش در فلسفه اسلامی از جهات بسیاری مغفول و ناشناخته مانده است. يكي از نقاط مبهم در عرصه صدرا و صدراشناسي، روش فلسفي وي در استفاده از منبع مهم آيات و روايات است. اصطلاح «روش» ممكن است حوزه هاي متعدد و متفاوتي از انديشه هاي صدرالمتألّهين و مكتب وي را شامل شود اما مقصود از روش شناسي ملاصدرا در اين پژوهش، كشف و شناخت شيوه برخورد و مواجهه اين حكيم عالي قدر با مؤلّفه وحي و سنّت در حل مسائل و معضلات فلسفي و جايگاه آيات و روايات در مقام اقامه برهان و اثبات مدّعاست. در حقيقت سؤال اساسي اين است كه: مؤسّس و مبتكر حكمت عالي متعاليه، از آيات و روايات در كدام مرحله از انديشه ورزي هاي فلسفي خويش استفاده كرده و تا چه ميزان به وحي و سنّت اجازه ورود به حيطه فلسفه را داده است؟ آيا چنان كه حاميان روش عقلي محض صدرالمتألّهين معتقدند، وي به دليل روش صرفاً عقلي و برهاني فلسفه، همچون حكماي بزرگ پيش از خود- البّته با اندكي تفاوت در كمّيت- شرع و نقل را در هر موضعي جز داوري و اثبات مدّعا به كار گرفته يا اين كه وي با توسعه تعريف برهان در حكمت خويش و با تغيير روش فلسفه، استفاده از آيات و روايات را به مقام داوري و اثبات صدق و كذب گزاره هاي فلسفي و ثبوت محمول براي موضوع نيز كشانده است؟ پاسخ اين پرسش، رخنه معرفتي بزرگي را در عرصه دين پژوهي از يك سو و صدراشناسي از سوي ديگر پر خواهد كرد. ديدگاه مختار اين است كه روش صدرالمتألّهين، ممزوجي است از جهات ايجابي و نقاط قوّت ديدگاه هاي دوگانه روش شناسي صدرالمتألّهين با نفي جهات سلب و نقص هر يك از اين دو نظر؛ امري كه ايضاح و اثبات آن، در گرو شناخت اركان حكمت متعاليه و توانايي ها و ناتواني هاي آن ها ، تحليل و تبيين ديدگاه هاي موجود در باب روش شناسي ملاصدرا با بررسي دلايل و مستندات هر يك از اين آراء و جستار و كنكاش مورد به مورد مواضع استفاده صدرالمتألّهين از آيات و روايات در مباحث فلسفي حكمت متعاليه و براهين ارائه شده در آن است. واژگان كليدي: صدرالمتألهین، روش شناسي، مقام داوري، مقام گردآوري، عقل، برهان، شرع(وحي)، نقل(سنّت)، عقل و وحی.

دانــلود