معرفت نفس و بازتاب های اخلاقی آن از منظر ملاصدرا
نویسنده:
عفت السادات خیاط نوری
، استاد راهنما:
امیر دیوانی
، استاد مشاور 1:
محسن جوادی
، استاد مشاور 2:
حمید پارسانیا
،
پایاننامه: باقرالعلوم(ع) - 1390 - [دکتری]
کلیدواژه:
امامت
،
طباطبایی
،
محمدحسین
،
۱۲۷۰-۱۳۶۹
،
فخررازی
،
محمد بن عمر
،
۵۴۴؟-۶۰۶ق.
،
مبانی عقلی
چکیده:
وجود انسان ترکیبی از نفس (وجود غیر مادی) و بدن(وجود مادی) است، بنابر دیدگاه ملاصدرا نفس اصیل است و حاکم بر بدن، مشخصه نفس انسان به عقل اوست. لذا هم قوام نفس به اوست و هم او عامل تمییز انسان از دیگر موجودات شده است. کارکرد عقل، شناخت و فهم است؛ انسان با داشتن عقل عملی بدن را تدبیر و کنترل کرده تا زمینه مناسب برای ارتباط عقل نظری با عالم غیر مادی و ملکوت فراهم شود،حاصل این حرکت عقل، حریت و آزادگی در حیطه عقل عملی و علم و حکمت در حیطه عقل نظری خواهد بود. و غایت این حرکت، رسیدن به خداوند با استقرار د رعبودیت است. بدین طریق معرفت نفس حرکتی است علمی - عملی که همه ارکان وجودی انسان از اندیشه و انگیزه و عمل را، تحت تاثیر قرار می دهد. انسان در نگرش دگرباره به جایگاه خویش، هستی و خداوند به معرفت نوینی دست می یازد، این دیدگاه یا معرفت جامع اخلاقی با توجه به اینکه وصف عدل خداوند در حیطه ذات و افعال الهی در مرحله اول ناظر به حیطه شناختاری است که درصدد تعریفی حقیقیاز خویشتن، هستی، مبدء، معاد و نحوه ارتباط آنها با محوریت انسان سالک است. در مرحله بعدی ناظر به تحولات درونی سالک در عرصه انگیزه و انگیزش هاست، گرایش به کمال مطلق و شوق به استکمال در گام های نخست، و جذبه ذات کمال مطلق در ادامه مسیر، انگیزه ای می شود تا سالک برانگیخته شود و در انگیزشیبا تمامی ظرفیت های وجودی اش حرکتی شورآفرین و مشتاق داشته باشد. حرکت انسان، ظرافت های خاص خودش را دارد و همواره آسیب هایی آن را تهدید می کند. برای تنظیم و حفاظت آن، شناخت مراحل راه و نحوه سلوک انسان به نظامی نیاز مند است. نظام تربیت اخلاقی عهده دار این مهم است تا نخست انسان خود را تربیت نماید و در سلامت از انحراف و سقوط به مقصد برسد، در مرحله دوم، انسان در مقابل موجودات و هدایت آنها به سمت کمال مسئولیت اخلاقی دارد، این شان انسان کامل است که مراحل سلوک معرفتی را به همراه آنان در پیش گیرد و در یک حرکت جمعی جهان هستی را بسمت کمال مطلق رهسپار شوند. کلید واژه ها: معرفت نفس، اخلاق،انگیزه، تربیت اخلاقی، صدرالمتالهین.
وجود انسان ترکیبی از نفس (وجود غیر مادی) و بدن(وجود مادی) است، بنابر دیدگاه ملاصدرا نفس اصیل است و حاکم بر بدن، مشخصه نفس انسان به عقل اوست. لذا هم قوام نفس به اوست و هم او عامل تمییز انسان از دیگر موجودات شده است. کارکرد عقل، شناخت و فهم است؛ انسان با داشتن عقل عملی بدن را تدبیر و کنترل کرده تا زمینه مناسب برای ارتباط عقل نظری با عالم غیر مادی و ملکوت فراهم شود،حاصل این حرکت عقل، حریت و آزادگی در حیطه عقل عملی و علم و حکمت در حیطه عقل نظری خواهد بود. و غایت این حرکت، رسیدن به خداوند با استقرار د رعبودیت است. بدین طریق معرفت نفس حرکتی است علمی - عملی که همه ارکان وجودی انسان از اندیشه و انگیزه و عمل را، تحت تاثیر قرار می دهد. انسان در نگرش دگرباره به جایگاه خویش، هستی و خداوند به معرفت نوینی دست می یازد، این دیدگاه یا معرفت جامع اخلاقی با توجه به اینکه وصف عدل خداوند در حیطه ذات و افعال الهی در مرحله اول ناظر به حیطه شناختاری است که درصدد تعریفی حقیقیاز خویشتن، هستی، مبدء، معاد و نحوه ارتباط آنها با محوریت انسان سالک است. در مرحله بعدی ناظر به تحولات درونی سالک در عرصه انگیزه و انگیزش هاست، گرایش به کمال مطلق و شوق به استکمال در گام های نخست، و جذبه ذات کمال مطلق در ادامه مسیر، انگیزه ای می شود تا سالک برانگیخته شود و در انگیزشیبا تمامی ظرفیت های وجودی اش حرکتی شورآفرین و مشتاق داشته باشد. حرکت انسان، ظرافت های خاص خودش را دارد و همواره آسیب هایی آن را تهدید می کند. برای تنظیم و حفاظت آن، شناخت مراحل راه و نحوه سلوک انسان به نظامی نیاز مند است. نظام تربیت اخلاقی عهده دار این مهم است تا نخست انسان خود را تربیت نماید و در سلامت از انحراف و سقوط به مقصد برسد، در مرحله دوم، انسان در مقابل موجودات و هدایت آنها به سمت کمال مسئولیت اخلاقی دارد، این شان انسان کامل است که مراحل سلوک معرفتی را به همراه آنان در پیش گیرد و در یک حرکت جمعی جهان هستی را بسمت کمال مطلق رهسپار شوند. کلید واژه ها: معرفت نفس، اخلاق،انگیزه، تربیت اخلاقی، صدرالمتالهین.
معرفت نفس و بازتاب های اخلاقی آن از منظر ملاصدرا
3/21/2011 12:00:00 AM
برای این سند علمی فایلی وجود ندارد
بررسی تطبیقی معرفت نفس از منظر ملاصدرا و علامه طباطبایی
نویسنده:
علی کارشناس
،
مقاله نشریه: آیین حکمت » سال 1391 پاییز 91 - مسلسل 13
تکون و تکامل نفس از منظر ملاصدرا
نویسندگان:
علی شیروانی
،
رضوانه نجفی سوادرودباری
،
مقاله نشریه: آیین حکمت » سال 1393 بهار 93 - مسلسل 19
بازتاب های کلامی و اخلاقی دیدگاه ابن سینا و ملاصدرا درباره رابطه نفس و بدن
پایاننامه: باقرالعلوم(ع) - - [کارشناسی ارشد ناپیوسته]
اعتیاد اینترنتی از منظر اخلاقی و آسیب های اخلاقی آن
نویسندگان:
علیرضا آل بویه
،
علی اکبر شاملی
،
مقاله نشریه: نقد و نظر » سال 1395 (پياپي 83)، پاييز 1395 شماره3
پایه های اخلاقی تهذیب نفس از منظر اصول کافی
نویسنده:
سید محمد رضا وحدتی شبیری
،
کتاب: بوستان کتاب - 1394
ماهیت نفس حیوانی و فرجام آن از دیدگاه ملاصدرا
نویسندگان:
سیدمحمدعلی دیباجی
،
مسلم شوبکلائی
،
مقاله نشریه: آیین حکمت » سال 1391 تابستان 91 - مسلسل 12
اعتیاد اینترنتی از منظر اخلاقی و آسیبهای اخلاقی آن
نویسندگان:
علیرضا آل بویه
،
علی اکبر شاملی
،
مقاله نشریه: نقد و نظر » سال 1395 شماره 83
معیار تعدد قوای نفس از منظر ابنسینا، شیخ اشراق و ملاصدرا
مقاله نشریه: آیین حکمت » سال 1399 زمستان 98 _ مسلسل 42