چکیده:
در حالی که جامعه یونان باستان گریبانگیر عقایدی خرافی در باب حقیقت عالم و خدایان اسطوره ای و انسان وار بوده، از قرن پنجم قبلاز میلاد مسیح و با ظهور اندیشمندانی که در ابتدا تلاششان تبین امور و تغییرات عالم پیرامون بوده، دچار تحول تدریجی شده و سیر تفکر بشری برای رسیدن به یک اصل و منبع واحد برای هستی موجودات به پیش رفت، تا حدی که نظرگاه بشر از امور مادی فراتر رفته و تحلیل ها از حقیقت از یک عنصر مادی و یا شبه آن به امور ماورائی و ثابت در فلسفه افلاطون ارتقاء یافت. افلاطون با طرح نظریه مثل و قرار دادن مثال خیر در راس همه امور مادی و مجرد و آوردن توصیفاتی متعالی برای آن شایسته ترین موجود برای خدا بودن را به تشبیه و توصیف در آثارش به خصوص در رساله جمهوری ترسیم نمود. اما نام خدا را مستقیم و بدون شائبه بر آن نگذاشت و هر چند جنبه ای از فعلی خدا در عالم را تحت عنوان دمیورژ در تیمائوس معرفی می نماید اما با این حال تحت تاثیر افعال جامعه یا به اقتضای فهم خوانندگان آن روز آثارش باز هم از خدایان سخن رانده و چهره افلاطون الهی در نظر متالهان را تا حدودی خدشه دار نمود. اما ارسطو با فاصله گرفتن از تعابیر عرفانی و گاه شاعرانه به تبیین منطقی نظام عالم پرداخته و خدا را محرک نخستین بار اصل و مبدأ فلسفی عالم را خدا معرفی کرد! اما چون دغدغه اصلی او الهیات نبود از پرداختن به چگونگی ذات و صفات و افعال او کوتاهی نمود و انتقادات بسیاری را متوجه خود کرد، از این جهت که خدا در آثار او عالم به اشیاءو خالق و یا مدبر و هادی معبود نمی باشد با خدای ادیان ابراهیمی متفاوت اسات. همان گونه که مثال خیر افلاطون نیز با وصف خالقیت و ربوبیت و معبود نیامده است، اما به هر حال واضح است که خدای فلسفه افلاطون و ارسطو با خدایان انسان وار اسطوره ها فاصله بسیار دارد و میتوان تبیین هایی بسیار نزدیک به خدای فلسفه اسلامی را از عبارت آنان برداشت نمود.

دانــلود