چکیده:
انسان موجودی است، مرکب از نفس (روح) و بدن که عنصر اصلی وجود او را نفس تشکیل می د هد. شناخت نفس (خودشناسی) ملازم با شناخت خداست. مراد از خود شناسی در این رساله عبارت است از شناخت حقیقت و مرتبه و جایگاه خود انسانی در جایگاه هستی است. این جایگاه که عالی ترین مرتبه انسان است با شناخت سابقه و مقصد نهایی نفس و نحوه تحول و چگونگی سیر آن از مبدا تکوین تا رسیدن به شهود جمال و جلال حق بدست می آید نفس انسان از خزائن الهی به عالم ماده تنزل نموده و دوباره از ماده محض حرکت کرده تا رسیدن به مقصد اولی در تکاپو می باشد تا نهایت به بدایتش برگردد. هدف اصلی آفرینش انسان حصول یقین است و این هدف محقق نمی شود تا با طی مراحل سیر و سلوک و مجاهده با نفس و تعبد به شرع و جلوگیری از شهوات و شب زنده داری که زمینه ساز شناخت حقیقت خود و مشاهدهی ذلت و خواری و رسیدن به قرب الهی و شهود جمال و جلال خداوندی است. انسان با عبادت خداوند به این هدف نائل می گردد. پس عبادت غایت متوسط و یقین غایت بالذات است. از نظر ملاصدرا رسیدن به این مقصد در سیر صعود نفس، با دو بال علم و عمل محقق می گردد. وی معتقد است حرکت نفس از مادهی بی جان شروع شده و در مراحل مختلف خود از جمادی تا انسانی و تقویت قوای نفسانی به ویژه قوهی عقل ادامه می یابدو در جنبهی نظری مراحل مختلف را از عقل بالقوه تا اتصال و اتحاد به عقل فعال و شهود صور موجودات در آینه نفس و سلطه نفس بر بدن تا رسیدن به مقام فنا ادامه می یابد. از نظر او انسان با تمرین فکری، تطهیر باطن، تبعیت از شرع و طهارت قوهی خیال در این مسیر به مقام فنا می رسد. از نظر قرآن کریم انسان مسافری است که مبدا و مقصد او حق تعالی است مسیر حرکت او همان نفس انسانی است. انسان برای رسیدن به این مقصد باید مراحل و منازلی را طی کند و حقیقت خود را بسازد تا آن را بشناسد و بتواند به بارگاهحق نائل شود. در این سفر نیازمند شرایط و مقدماتی است تا نفس از مقام حیوانی عبور کرده و با طی مراحل به مقام شهود حق نائل شود. اولین مقام سیر نفس بیداری است و پس از آن منازلی را یکی پس از دیگری طی می کند تا به مرتبه ی اخلاص مقام مخلصین نائل آید. در این سلوک معنوی، انسان مراتب نفس خود را کشف نموده از شناخت خود به شناخت و شهود حق که هدف آفرینش اوست نائل می شود. از نظر روایات اسلامی بهترین راه برای سیر انسان از مبدا تا مقصد. یعنی رسیدن به شناخت خود که ملازم با شناخت خدا می باشد محبت حق است که با براق محبت می توان خود را یافت و به حقیقت خود پی برد و نفس را از آلودگی ها تخلیه نمود و به صور زیبا تزئین کرد تا از خود به خدا رسید. نتیجه بدست آمده از این تحقیق با روش توصیفی و تحلیلی آن است که نظر ملاصدرا را درباره خودشناسی، سابقه ی نفس و مقصد نهایی آن و نیز از راهکارها و نحوه سیر نفس از ماده تا رسیدن به مقصد نهایی برگرفته از متون دینی است که با زبان فلسفی اشاره شده است. واژه های کلیدی: ملاصدرا، قرآن، حدیث، سلوک معنوی، خودشناسی، نفس، شهود جمال و جلال حق.

برای این سند علمی فایلی وجود ندارد