تبیین و مقایسۀ دیدگاه لایب نیتس و علامه طباطبایی دربارۀ اختیار

نویسنده: ،
مقاله نشریه: پژوهش‌های عقلی نوین » سال 1400 شماره 11
چکیده:
بحث جبر و اختیار یکی از مسائل و معضلات مهم فلسفی است که در طول تاریخ، فیلسوفان شرق و غرب دربارۀ آن به تأملات بسیار پرداخته‌اند. علامه طباطبائی به عنوان یک اندیشمند اسلامی، هم در آثار فلسفی خود و هم در تفسیر المیزان، ابعاد مختلف جبر و اختیار را بررسی نموده است. لایب‌نیتس نیز به‌عنوان یکی از متفکران بزرگ دوران پیش از کانت، دربارۀ جبر و اختیار تحقیقات بسیار انجام داده است. پرسش اصلی پژوهش پیش‌رو، این است که آیا اعتقاد به اصل هماهنگی پیشین بنیاد، نوعی نفی اختیار و حاکمیّت ضرورت نیست؟ چگونه ارادۀ ازلی الهی با اختیار آدمی سازگار است؟ لایب‌نیتس در صدد بود با تمایز میان ضرورت مطلق و ضرورت شرطی و نظریۀ جهان‌های ممکن به تثبیت اختیار انسان بپردازد. علامه طباطبایی نیز اختیار را امری فطری دانسته و معتقد است قاعدۀ ضرورت سابق «الشئ ما لم یجب لم یوجد»، هیچ منافاتی با اختیار انسان ندارد. در این پژوهش پس از تبیین مبانی لایب‌نیتس و علامه طباطبایی، به بررسی، تحلیل و تطبیق دیدگاه این دو اندیشمند می‌پردازیم.

مکاتبات لایب نیتس و کلارک

کتاب: بوستان کتاب - 1381

مقایسه رشد اخلاقی از دیدگاه علامه طباطبایی و کولبرگ

مقاله نشریه: فرهنگ پژوهش » سال 1394 شماره 21 و 20 - زمستان 93 و بهار 1394

نقد و بررسی دیدگاه لایب نیتس در مورد جوهر مادی از منظر ملاصدرا

مقاله نشریه: آیین حکمت » سال 1400 دوره 13، شماره 49 (پاییز 1400)

بازخوانی اندیشه اجتماعی و فلسفی لایب نیتس در آیینه آثار پژوهشی

مقاله نشریه: فرهنگ پژوهش » سال 1400 شماره 46- تابستان1400

بررسی مقایسه ای عقل گرایی از دیدگاه کانت و علامه طباطبایی

نویسنده: معصومه عبادی صائینی ، استاد راهنما: یارعلی کرد فیروزجایی ، استاد مشاور 1: سیدمحمود موسوی ،
پایان‌نامه: باقرالعلوم(ع) - 1394 - [کارشناسی ارشد ناپیوسته]

علم الهی و اختیار انسان از دیدگاه علامه طباطبایی و آیت الله جوادی آملی

نویسنده: زهرا پایدار ، استاد راهنما: محمدمهدی گرجیان ، استاد مشاور 1: فاطمه رجبی همدانی ،
پایان‌نامه: باقرالعلوم(ع) - - [کارشناسی ارشد ناپیوسته]

بررسی و تبیین فلسفه اخلاق از دیدگاه شهید مطهری و علامه طباطبایی

نویسنده: محمدحسن قدسی مهر ، استاد راهنما: احمد واعظی جزئی ، استاد مشاور 1: محمد محمدرضایی ،
پایان‌نامه: باقرالعلوم(ع) - 1387 - [کارشناسی ارشد ناپیوسته]

بررسی مقایسه ای مسأله شر از دیدگاه علامه طباطبایی و آلوین پلنتینگا

استاد راهنما: محمود موسوی ، استاد مشاور: محمد علی مبینی ، دانشجو: مهدی کریمی ،
پایان‌نامه: وزارت علوم، تحقیقات و فناوری - دانشگاه جامعه المصطفی العالمیه - دانشکده الهیات و معارف اسلامی - 1385 - [کارشناسی ارشد]
دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم - 1397