چکیده:
کنش‌های عدالت‌گسترانه و اصلاح‌طلبانه‌ی خلیفه مهتدی (حک. 255-256ق) در یکی از بحرانی‌ترین دوران‌های تاریخی خلافت اسلامی به طرح پرسش از منطق کنش‌ورزی او، اهمیتی تاریخی بخشیده است. از این روی، این پرسش که چرا مهتدی در شرایط فترت سیاسی خلافت عباسی به عدالت‌گستری و اصلاح‌طلبی توجه کرد؟ به عنوان موضوح محوری مقاله حاضر انتخاب شده است. راهبرد مقاله در پاسخ به این پرسش، تبیینِ تفهمیِ کنش بر مبنای بستر کنش، نیت کنش، انگیزه کنش، ارزیابی کنش‌گر از شرایط و شیوه تحقق کنش است. از کاربست مدل تبیین تفهمی پیرامون کنش‌های مهتدی مشخص می‌شود که مؤلفه‌های بحران‌خیز بستر و بافتار تاریخی عصر خلافت مهتدی هم‌چون تسلط ترکان و بی‌سامانی امور خلافت، انگیزه خلیفه را برای احیای نقش اجتماعی خود تعین بخشید و خلیفه بر اساس آن به مراقبت اجتماعی بر مبنای کنش‌ورزی اصلاح‌طلبانه و عدالت‌گسترانه با هدف بازگرداندن قدرت اولیه خلافت عباسی پرداخت.

دانــلود