قرآن و آزادى سیاسى
نویسنده:
سید ابراهیم سجادی
،
مقاله نشریه: پژوهش های قرآنی » سال 1382 35-36
کلیدواژه:
آزادى اجتماعى
،
آزادى سیاسى
،
حکومت دینى
،
استبداد قدرت
،
آزادى معنوى
،
مشارکت سیاسى
،
جامعه مدنى
،
فلسفه سیاسى
چکیده:
آزادى سیاسى - از مهمترین مباحث فلسفه سیاسى - در پرتو دیدگاه آیات قرآن مورد مطالعه و بررسى قرار گرفته است. نویسنده پس از تبیین آزادى اجتماعى به عنوان بستر آزادى سیاسى، به مقایسه مفهوم آزادى از نگاه اندیشه غربى و اندیشه اسلامى پرداخته و بر آن است که از منظر قرآن، میان خودسازى و رهایى از اسارت هواها و شهوات، ارتباطى عمیق حکمفرماست و پیروى از غرایز، همانند اطاعت از فرعونها و طاغوتها بردگى است.
قرآن با طرح آزادى اجتماعى پس از بندگى خداوند، به کارآیى خودسازى در تحقق بخشیدن به آزادى فرد در حیات اجتماعى اشاره کرده و شرط تحقق آزادى سیاسى را نبود خود کامگى و فشارهاى سیاسى و داشتن حق تشکیل حکومت و نظارت بر آن بر شمرده و همانند فلاسفه سیاسى خطر استبداد حاکمان را جدى دانسته، ایشان را از طغیانگرى پرهیز مىدهد. بر همین اساس، بىطرفى حاکمیت را در رابطه با دین نمىپذیرد و بر اقامه صلات و ایتاء زکات و امر به معروف و دعوت به اسلام تأکید دارد، چنانکه تهدید کنندگانِ دیندارىِ مؤمنان را مورد پیگرد قرار مىدهد. و قوانین بازدارنده علیه ارتداد، محاربه، قتل، زنا، سرقت و شرب خمر در همین راستا و به منظور تأمین امنیت جان، روان، مال، ناموس و حیثیت افراد جامعه تشریع شده است. حال آنکه فلاسفه سیاسى، تشویق به علمآموزى، مبارزه با جهل و بىسوادى، تفکیک قوا و تشکیل جامعه مدنىِ سیاسى یا تودهاى را جهت جلوگیرى از بروز استبداد در حاکمیّت پیشنهاد مىکنند؛ قرآن، آزادى و رشد معنوى، مشارکت سیاسى و نظارت همگانى امت را مطرح مىسازد. تفاوت این دو دیدگاه در تعریف آنان نسبت به »امت« و »جامعه مدنى« آشکار است.
آزادى سیاسى - از مهمترین مباحث فلسفه سیاسى - در پرتو دیدگاه آیات قرآن مورد مطالعه و بررسى قرار گرفته است. نویسنده پس از تبیین آزادى اجتماعى به عنوان بستر آزادى سیاسى، به مقایسه مفهوم آزادى از نگاه اندیشه غربى و اندیشه اسلامى پرداخته و بر آن است که از منظر قرآن، میان خودسازى و رهایى از اسارت هواها و شهوات، ارتباطى عمیق حکمفرماست و پیروى از غرایز، همانند اطاعت از فرعونها و طاغوتها بردگى است.
قرآن با طرح آزادى اجتماعى پس از بندگى خداوند، به کارآیى خودسازى در تحقق بخشیدن به آزادى فرد در حیات اجتماعى اشاره کرده و شرط تحقق آزادى سیاسى را نبود خود کامگى و فشارهاى سیاسى و داشتن حق تشکیل حکومت و نظارت بر آن بر شمرده و همانند فلاسفه سیاسى خطر استبداد حاکمان را جدى دانسته، ایشان را از طغیانگرى پرهیز مىدهد. بر همین اساس، بىطرفى حاکمیت را در رابطه با دین نمىپذیرد و بر اقامه صلات و ایتاء زکات و امر به معروف و دعوت به اسلام تأکید دارد، چنانکه تهدید کنندگانِ دیندارىِ مؤمنان را مورد پیگرد قرار مىدهد. و قوانین بازدارنده علیه ارتداد، محاربه، قتل، زنا، سرقت و شرب خمر در همین راستا و به منظور تأمین امنیت جان، روان، مال، ناموس و حیثیت افراد جامعه تشریع شده است. حال آنکه فلاسفه سیاسى، تشویق به علمآموزى، مبارزه با جهل و بىسوادى، تفکیک قوا و تشکیل جامعه مدنىِ سیاسى یا تودهاى را جهت جلوگیرى از بروز استبداد در حاکمیّت پیشنهاد مىکنند؛ قرآن، آزادى و رشد معنوى، مشارکت سیاسى و نظارت همگانى امت را مطرح مىسازد. تفاوت این دو دیدگاه در تعریف آنان نسبت به »امت« و »جامعه مدنى« آشکار است.
قرآن و آزادى سیاسى
3/21/2003 12:00:00 AM
آزادى بیان در اسلام / آزادى و تربیت سیاسى
نویسنده:
شریف لک زایى
،
مقاله نشریه: علوم سیاسی » سال 1382 شماره بیست و چهارم - زمستان 82
امنیت ملى و آزادى سیاسى
نویسنده:
محمد منصورنژاد
،
مقاله نشریه: علوم سیاسی » سال 1385 شماره سی و سوم - بهار 85
رویکرد تمدنی به آزادی سیاسی در قرآن کریم
نویسنده:
سید کاظم سیدباقری
،
مقاله نشریه: علوم سیاسی » سال 1398 شماره 87 - پاییز 98
تحلیل مفهوم آزادى سیاسى
نویسنده:
منصور میراحمدی
،
مقاله نشریه: علوم سیاسی » سال 1379 سال سوم - شماره دوازدهم - زمستان 79
آزادى در فلسفه سیاسى اسلام و آزادى در فقه و حدود آن
نویسنده:
شریف لک زایى
،
مقاله نشریه: علوم سیاسی » سال 1382 شماره بیست و دوم - تابستان 82
قرآن و آزادی از منظر استاد مطهری
نویسنده:
محمد بهرامی
،
مقاله نشریه: پژوهش های قرآنی » سال 1378 17-18
حق آزادى از منظر قرآن و لیبرالیسم
نویسنده:
هاشم اسلامی
،
مقاله نشریه: پژوهش های قرآنی » سال 1382 35-36
ارتداد و آزادى عقیده از نگاه قرآن
نویسنده:
سید موسی صدر
،
مقاله نشریه: پژوهش های قرآنی » سال 1382 شماره 34