واکاوی کیفیت استدلال فقیهان به قواعد عقلی در فرایند استنباط
نویسندگان:
احمد باقری
،
راضیه سادات هاشمی علیا
،
احمد باقری
،
راضیه سادات هاشمی علیا
،
مقاله نشریه: فقه » سال 1396 شماره 90
چکیده:
اختلاف گسترده در مسئلۀ کاربرد قواعد عقلی در فقه، بیانگر ضرورت ضابطهمندی این امر است. قواعد عقلی حاصل تعقل‌اند. احکام فقهی نیز اعتبارهای شارع مقدس هستند. قاعدۀ «استحالۀ اجتماع نقیضین» ریشۀ بسیاری از قواعد عقلی دیگر است، همچون «استحالۀ دور»، «استحالۀ تسلسل»، «استحالۀ توارد علل بر معلول واحد». فقیهان دربارۀ کاربرد این قواعد در مباحث مختلف فقهی هم‌رأی نیستند. این نوشتار با بررسی و تحلیل موارد کاربرد قواعد عقلی در فقه، درصدد ارائۀ ضابطۀ کاربرد قواعد عقلی در فرایند استنباط است. براساس یافته‌های این تحقیق، قواعد عقلی جز در مواردی خاص که ناظر به موضوع خارجی حکم شرعی است، در فرایند استنباط حکم فقهی موضوعیت ندارند؛ چه آنکه فقه جایگاه اعتبارات شرعی است و وجود اعتباری مبتنی بر نص، عرف، مصلحت و... در این اعتبار ملاک است.
اختلاف گسترده در مسئلۀ کاربرد قواعد عقلی در فقه، بیانگر ضرورت ضابطهمندی این امر است. قواعد عقلی حاصل تعقل‌اند. احکام فقهی نیز اعتبارهای شارع مقدس هستند. قاعدۀ «استحالۀ اجتماع نقیضین» ریشۀ بسیاری از قواعد عقلی دیگر است، همچون «استحالۀ دور»، «استحالۀ تسلسل»، «استحالۀ توارد علل بر معلول واحد». فقیهان دربارۀ کاربرد این قواعد در مباحث مختلف فقهی هم‌رأی نیستند. این نوشتار با بررسی و تحلیل موارد کاربرد قواعد عقلی در فقه، درصدد ارائۀ ضابطۀ کاربرد قواعد عقلی در فرایند استنباط است. براساس یافته‌های این تحقیق، قواعد عقلی جز در مواردی خاص که ناظر به موضوع خارجی حکم شرعی است، در فرایند استنباط حکم فقهی موضوعیت ندارند؛ چه آنکه فقه جایگاه اعتبارات شرعی است و وجود اعتباری مبتنی بر نص، عرف، مصلحت و... در این اعتبار ملاک است.
واکاوی کیفیت استدلال فقیهان به قواعد عقلی در فرایند استنباط
3/21/2017 12:00:00 AM
فرآیند حکم‌شناسی در استنباط
نویسندگان:
رضا میهن دوست
،
سید محمدباقر قدمی
،
مقاله نشریه: جستارهای فقهی و اصولی » سال 1399 شماره 2
اعتبار سنجی تراکم ظنون در فرایند استنباط
نویسنده:
مهدی خطیبی
،
مقاله نشریه: جستارهای فقهی و اصولی » سال 1398 شماره 3
درنگی در کارایی علوم قرآنی در فرایند استنباط
نویسنده:
علی الهی خراسانی
،
مقاله نشریه: جستار » سال 1386 شماره 16
نقش عدالت در فرآیند استنباط اول و دوم
نویسنده:
ابوالقاسم علیدوست
،
مقاله نشریه: فقه » سال 1393 شماره 81
نقد و بررسی رویکرد قرآن‌محوری در فرآیند استنباط فقهی
نویسندگان:
محمد صادق یوسفی مقدم
،
سید محسن آل نبی
،
مقاله نشریه: پژوهش های قرآنی » سال 1400 شماره 101
واکاوی دیدگاه شیخ انصاری در استصحاب در حکم عقلی
نویسندگان:
طیبه بلوردی
،
محمدرضا علمی سولا
،
مقاله نشریه: جستارهای فقهی و اصولی » سال 1396 شماره 1
نقد استدلال به قرآن کریم برای اثبات قواعد فقهی عدالت و نفی ظلم
نویسنده:
سیف الله صرامی
،
مقاله نشریه: قرآن، فقه و حقوق اسلامی » سال 1397 دوره 5، شماره 9 (پاییز و زمستان 1397)
نقش فضیلت عقلانی تواضع فکری در فرایند استنباط حکم شرعی
مقاله نشریه: نقد و نظر » سال 1397 (پياپي 92)، زمستان 1397 شماره4