چکیده:
 بحث و بررسى پیرامون دانش اسباب نزول به عنوان یکى از موضوعات مهمّ علوم قرآنى است. »سبب نزول«، عبارت است از: حادثه، یا سؤال و... که در عصر پیامبر (ص) اتفاق افتاده و باعث نزول آیه، آیه‌ها و یا سوره‌اى از قرآن شده است که به شکلى اشاره به آن حادثه یا سؤال و... دارد. بنابراین شرط تقارن زمانى بین سبب و مسبب لازم است. فواید اسباب نزول خاص عبارتند از: شناخت فلسفه احکام، شناخت دایره شمول حکم، تخصیص حکم عام به وسیله سبب نزول، دفع توهّم حصر، شناخت رجال و شخصیّتهاى صدر اسلام، سهولت حفظ الفاظ و فراگیرى معارف قرآن، فهم معانى آیات، شناخت آیات مکى و مدنى، شناخت اعجاز قرآن، شناخت افکار، عقاید، آداب و ویژگى‌هاى مردم عصر نزول، شناخت زمینه‌ها و سابقه تاریخى مسأله امامت و ولایت، شناسایى ادلّه برخى حقایق مطرح در مباحث کلامى و شناخت ناسخ و منسوخ. در ادامه نویسندگان به نقد و بررسى دو نظریه درباره پیدایش و نگارش علم اسباب نزول پرداخته‌اند و معتقدند اولین کسى که به نگارش این علم پرداخته حضرت على (ع) بوده است. سپس تکامل علم اسباب نزول در پنج مرحله - نقل سینه به سینه، تدوین در ضمن حدیث، تدوین در ضمن تفسیر، تدوین مستقل و نقد و بررسى و شکل‌گیرى به صورت علمى خاص - و انواع سبب نزول در چهار صورت - لفظ عام و سبب نزول عام، لفظ خاص و سبب خاص، لفظ خاص و سبب عام، لفظ عام و سبب خاص - و ملاکهاى شناخت اسباب نزول - واژه‌شناسى اسباب نزول، اعتبار سند، سازگارى با قرآن، عدم مخالفت با آیات قرآن، سازگارى با روایات، سازگارى با اعتقادات و باورها و تاریخ - به همراه مثالهاى گوناگون به تفصیل مورد نقد و بررسى قرار گرفته است. در پایان نیز، در مورد تعدّد سبب نزول و وحدت آیه و تعدّد نازل و وحدت سبب توضیحاتى آمده است.

دانــلود