چکیده:
دولت صفویه با نوعی تصوف مذهبی شروع به فعالیت و نفوذ در میان مردم کردند . به تدریج روی به سوی مسائل سیاسی و نظامی آوردند،که این مرحله را می توان تصوف سیاسی نامید . دراین دو مرحله دو گفتمان تشیع وتسنن حول گفتمان تصوف قرار داشتند . بعد از شکل گیری دولت صفوی تشیع وتصوف جذب هم شدند و تسنن طرد و حذف گردید . به مرورنیاز به فقه وفقهادر دولت جدیدشیعی باعث بر جسته شدن تشیع فقیهانه شدودر مقابل تصوف رو به افول نهاد. دراین پژوهش برای تحلیل وبررسی مطلب فوق براین سوال تأکید شده است که : گفتمان های مذهبی در تأسیس و تثبیت گفتمان صفویه چه نقشی داشتند و چگونه بر متون آن عصر تأثیر گذار بودند ؟ فرضیه پژوهش عبارت است ازاین که گفتمان صفویه توانست با ارائه مفصل بندی جدیدی از عناصر بر گرفته از گفتمان تشیع و تصوف در قالب گفتمان تشیع صوفیانه هژمونیک شود و بعد از شکل گیری ، به تدریج با برجسته سازی دال های گفتمان تشیع و حاشیه رانی تدریجی گفتمان تصوف برای مدتی تثبیت شود .اين تغيير و تحولات بر اساس شكل گيري ذهنيت مورخ در آن فضاي گفتماني،در جهت گيري متون آن عصر بسيار تاثير گذار است. چارچوب نظری که بتوان مدعای فوق را بهتر تحلیل و بررسی نمود ، نظریه ی گفتمان لاکلاوموف است.این دو به توسعه مفهومی از گفتمان همت گماشته اندکه بافرایندهای سیاسی سروکار دارد.مفهوم گفتمان فوکورا بادیدگاه های سوسور،دریدا،لاکان،گرامشی،آلتوسرو...درآمیختندونظریه ای پساساختگرایانه ارائه دادندکه بر اساس آن ،همه ی پدیده های اجتماعی تحت تاثیر فرآیندهای گفتمانی شکل می گیرند. مفاهیم مهم به کار رفته در این نظریه "گفتمان"،"غیریت سازی"،"هژمونی"،"نشانه"را می توان نام برد. برای تحلیل متون از ساز و کار زبانی برجسته سازی و حاشیه رانی بهره گرفته که در واقع متن بین دو قطب مثبت و منفی سامان می گیرد . قطب مثبت به ما و قطب منفي به آن ها یا غیر بر می گردد. با توجه به محدودیت این تحقیق بخشی از دوره ی صفویه ،یعنی ازشیخ صفی(م735ه ق)تااواخر حکومت شاه طهماسب اول،مورد بررسی قرارگرفته است.دوره ی قبل از تاسیس دولت صفوی ازسال700ه ق، که شیخ صفی جانشین مرشدش( شیخ زاهد) شد،تا سال 905ه ق ،که شاه اسماعیل اول خروج کرد،به طور اجمالی بررسی شده است.اما ازسال905ه ق تا984ه ق یعنی دوره ی شاه اسماعیل اول وشاه طهماسب اول به طور تفصیلی پرداخته شده است.چون دراین دوره تحولات متعددی درگفتمان پیشین صفویه رخ داد .از جمله طردوحذف تسنن ،برجسته نمودن غیر آن وغیریت سازی درمیان گروه های خودی صورت گرفت که ضمن متن اصلی به آن ها پرداخته شده است. ----------------------------------- واژه های کلیدی : نظریه گفتمان،تشیع،تصوف،تسنن،صفویه،لاکلا و موف.

دانــلود