چکیده:
فراگذشتن از تاريخ نقلي و گام نهادن در عرصه¬ي تاريخ تحليلي، مستلزم بهره¬گيري از اندوخته¬ي دانش بشري در حوزه¬ي علوم انساني و اجتماعي است. با توجه به اين مهم، تحقيق حاضر با اتخاذ رويکرد جامعه-شناختي، در راستاي تحليل تحولات اجتماعي- سياسي برهه¬اي خاص از تاريخ اسلام کوشيده است. در اين تحقيق، با بررسي قيام¬هاي شيعي حادث شده در سالهاي 62 -132 ه.ق ، رگه¬هاي اشتراک و افتراق آنها براساس چهار سؤال ذیل بررسی و گونه¬شناسي گردید: 1ـ قيام¬هاي شيعي دوران بني¬اميه از نظر ماهيت داراي چه ويژگيهايي ميباشند؟ با توجه به تعاريف مطروحه از جنبش¬هاي اجتماعي در ادبيات جامعه شناسي، آيا مي¬توان از قيام¬هاي مزبور به جنبش اجتماعي تعبير نمود؟ 2ـ رهبران اين قيام¬ها داراي چه سبك رهبري بودهاند؟ 3ـ رهبران قيام¬ها از چه روش¬هايي براي جلب اطاعت پيروان استفاده كردهاند؟ 4ـ مهمترين راهبردهاي رهبران اين قيام¬ها براي مقابله با حكومت امويه چه بوده است؟ باتوجه به سؤالات فوق، چهار شاخص ماهیت قیام، سبک رهبری، روشهای جلب اطاعت پیروان و راهبردهای مقابله با حکومت استخراج و با بهره¬گیری از روش تاریخی- تطبیقی، تک تک قیامها بر طبق این شاخصها ارزیابی گردید. براساس يافته¬هاي تحقيق، تمامي قيام¬هاي شيعي (به جز قيام يحيي بن زيد) از حيث ماهيت داراي خصال چهارگانه جنبش¬هاي اجتماعي هستند. همچنين قيام¬هاي توابين، زيد بن علي و يحيي بن زيد، از حيث سبک رهبري و روش جلب حمايت پيروان در يک گونه قرار مي-گيرند، اما قيام¬هاي مختار و عبدالله بن معاويه در دسته ديگري جاي مي¬گيرند.از نظر استراتژی مبارزاتی نیز همگی در مقابله با حکومت امویان از راهبردهای انقلابی و مبارزه با رژیم استفاده کرده¬اند.

دانــلود