چکیده:
مساله رابطه عقل و دین از کهن ترین و پرسابقه ترین موضوعات فلسفی و کلامی بوده که تاریخ بر سابقه دیرینه آن گواهی می دهد. از آنجا که کشف رابطه عقل و دین و یا تعارض آنها در بالندگی معرفت دینی و علمی و در نهایت کشف حقیقت، تاثیر بسزایی دارد لذا حکیم متاله آیت الله جوادی آملی، اهتمامی بلیغ به طرح این مساله داشته و نظریات راهگشای خود را در این باب عرضه نموده است. از نگاه ایشان عقل جزیی از دین ماست و هرگز مقابل آن نیست،بنابراین فرض ناسازگاری آنها نامعقول می باشد. آن چه ممکن است با عقل در ظاهر تعارض داشته باشد نقل است نه دین چرا که عقل در کنار کتاب و سنت منبع دین است. ایشان با نفی دیدگاههای افراطی و تفریطی به منزلت عقل یعنی نگاه میزان بودن یا مفتاح بودن آن نسبت به دین و عقل را مصباح شریعت و چراغ دین معرفی می کند که در کنار نقل، منبع معرفت بشر از دین و کاشف محتوای اعتقادی و اخلاقی و قوانین فقهی و حقوقی دین است . از این رو معرفت عقلانی از قلمرو معرفت دینی بیرون نمی باشد. از منظر ایشان تمامی مراتب چهارگانه عقل یعنی تجربی، نیمه تجریدی، تجریدی و ناب، داخل در معرفت دینی بوده و لذا علم که محصول این مراتب چهارگانه است یکسره دینی می شود. و چیی به نام علم غیر دینی باقی نمی ماند. این رساله با تاکید بر دیدگاه ایشان به بررسی دین، عقل و رابطه آن ها در اسلام و غرب پرداخته و در پی نیل به منزلت عقل در هندسه ی معرفت دینی، ضمن برشمردن ارکان، مبادی و پیش فرض های نظریه استاد جوادی آملی، به تحلیل و بررسی آن می پردازد. واژگان کلیدی: دین، عقل، نقل، وحی، رابطه عقل و دین، آیت الله جوادی آملی، علم دینی.

دانــلود