چکیده:
بحث از ادراکات فطری به عنوان اساس معرفت بشر همواره مورد توجه فلاسفهی شرق و غرب بوده است. لذا در اثر حاضر سعی بر آن است که در یک فصل نگاهی اجمالی به تاریخچه بحث در میان فلاسفه غرب و شرق داشته سپس این بحث را به طور مفصل از دیدگاه ملا صدار و استاد جوادی آملی مورد بررسی قرار داده تا اینکه تفاوت دیدگاه ها در این رابطه مشخص شود. در این بررسی سه معنا از ادراکات فطری مورد توجه است: ادراکات فطری به معنای علوم بدیهی که اولیات تصوری و تصدیقی و فطریات اصطلاحی رادر بر دارد. ادراکات فطری حضوری که به نحو تکوین با انسان خلق می شوند که این دو دسته مورد قبول غالب فلاسفه اسلامی است. و فطری به معنای علوم ذاتی عقل، که در میان فلاسفه غرب مطرح است. عموم فلاسفه مسلمان بر این باورند که خداوند تعالی اساس ساختمان بشر را بر فطرتی خاص آفریده است که اقتضای ذات اوست و به لحاظ این خلقت اش مبتنی بر گزارش های فطری است. بدین ترتیب انسان موجودی فطرتا متفکر است که بر اساس علم و اندیشه کار می کند. از طرفی مطلق علم به حصولی و حضوری و علم حصولی به تصور و تصدیق و هر کدام از این دو به بدیهی و نظری، و بدیهی به اولی و ثانوی قابل تقسیم است. در ادراکات حصولی بدیهیات اولیه و فطریات اصطلاحی از بدیهیات ثانویه مصداق ادراکات فطری به دو معنای متفاوت هستند و همه ادراکات اعم از نظری و بدیهی مبتنی بر بدیهیات اولیه اند. ادراکات فطری حضوری علومی هستند که از بدو خلقت به نحو فطری همراه انسانند و در مرتبه مطلق علم مصداق دیگر ادراکات فطری و بدون واسطه برای نفس حاضرند. تا اینجای بحث نقطه اشتراک تمام فلاسفه ی اسلامی از جمله ملاصدرا و استاد جوادی آملی است. چند تفاوت قابل ملاحظه میان ملاصدرا و استاد جوادی آملی وجود دارد به این صورت که ایشان بر خلاف ملاصدرا و دیگر فلاسفه اسلامی علم حضوری را نیز به بدیهی و نظری تقسیم کرده و معتقد است آنچه منحر در علم حصولی است تقسیم آن به تصور و تصدیق است که در علم حضوری راه ندارد. از طرفی دیگر وی مطابقت و عدم مطابقت را از لوازم هر دو قسم علم و همچنین کشف عرفا می داند. همچنین استاد جوادی معتقد است ادارکات حضوری ذاتی انسانند و انسان از این جهت مستوی الخلقه است. لذا سخن افلاطون که همه علوم را تذکر و یادآوری دانسته های پیشین می داند با توجه به علوم حضوری صحیح است. از طرفی هر دو بزرگوار به واسطه مبنا بودن ادراکات فطری به نقد مکاتب معرف شناسی از جمله قل گرایان، حس گرایان، شکاکان و سوفسطائیان پرداخته اند. کارکردهای دیگر اداراکات فطری که در این اثر به آن اشاره شده است عبارتند از: اثبات توحید، بازگشت علم حصولی به حضوری، ابتنای گرایش های عملی بر گزارش های فطری، نقش ادراکات فطری در ساختمان معرفت بشر. کلید واژه ها: ادراکات فطری، اولی، بدیهی،ملاصدرا، جوادی آملی، علم حصولی،علم حضوری

دانــلود