چکیده:
این نوشتار به بررسی انتقادی نظریه عقلانیت طه عبدالرحمن از منظر حکمت متعالیه و دلالت های آن بر علوم اجتماعی می پردازد به این منظور مبانی نظریه عقلانیت طه عبدالرحمن مورد بررسی قرار می گیرد سپس به طرح عقلانیت سه لایه و مراتبی وی درباره عقلانیت پرداخته است. پایین ترین لایه از عقلانیت، قلانیت مجرد است که ضمن تعریف و پی گیری تارخی این عقلانیت در یونان و روزگار جدید به طرح محدودیت های منطقی،فلسفی و واقعی آن اقدام می شود. در ادامه عقلانیت مسدودو و عقلانیت موید که رنگ بوی دینی و عرفانی دارد مطرح می گردد. عقلانیت مسدود با استمداد از مقاصددینی بخشی از نقص های عقل مجرد را برطرف می سازد و عقل موید به سبب مداومت بر کنش دینی آفاق عقل مجرد را به جهان ذوات و و ادی یقین باز می نماید. مضاف بر آن عقلانیت در ابزارها را هم به ارمغان می آورد. همچننی در ادامه به آسیب شناسی عقل مسدود و موید هم پرداخته می شود. در جریان طرح سطوح سه گانه عقلانیت به دلالت های خاصی که این لایه های عقلانیت در علوم اجتماعی قرار داردو در این راستا به بحث معنا و، کنش، ساختار،جامعه، اهداف، ابزار، آزادی و .. پرداخته می شود. در خاتمه ضمن اذعان به برخی نقاط قوت نظریه و رویکرد طه عبدالحمن، از منظر حکمت متعالیه مبانی این نظریه مورد انتقاد قرار گرفته و در آنها مناقشه می شود. انسان شناسی اخلاقی عبدالرحمن مورد پذیرش انسان شناسی عقلانیت مدار حکمت متعالیه قرار نگرفته و نگاه وی به معرفت هم در هاله ای از نسبیت قرار می گیرد که امری مردود قلمداد می شود. هستی شناسی دیالکتیکی و گفتگوی وی که تاکید زیادی بر زبان دارد و در پی آن است که رنگ و بوی زبانی به هستی شناسی بدهد. مورد انتقاد قرار گرفته و بر نقش ابزاری زبان در حکمت متعالیه تاکید می شود. کلید واژه ها: عقلانیت، کنش، معنا، ابزار، اخلاق، فاعلیت.

دانــلود