چکیده:
انقلاب تحولي عظيم و نادر است كه تنها تعداد اندكي از كشورهاي جهان آن را تجربه كردهاند. علّت كمنظير بودن انقلاب، آن است كه وقوع چنين تحولي شرايط، و ويژگيهاي خاصي را ميطلبد. ايران از جمله كشورهايي است كه انقلابي تاريخي را به خود ديده است. انقلاب ايران به دليل اهميّت و ويژگيهاي خاصي كه داشت مورد توجّه پژوهشگران قرار گرفته و در اين زمينه آثار متعددي در قالب كتاب و مقاله به رشتة تحرير درآمده است. محتواي پژوهشهاي موجود عمدتاً در رابطه با عوامل وقوع انقلاب است. پژوهشگران مختلف از ديدگاههاي متفاوت به اين انقلاب توجّه كردهاند. در پژوهش حاضر، با عنوان «گونهشناسي رويكردهاي مختلف در مطالعة انقلاب اسلامي ايران» رويكردهاي گوناگون مطرح شده درباب انقلاب ايران براساس شاخصهايي مانند نقش رهبري، عوامل تأثيرگذار در پيروزي انقلاب و ماهيت آن و نيز پيامدهاي انقلاب اسلامي بررسي شده است. مهمترين نتايج به دست آمده به قرار ذيل است: در رابطه با نقش عنصر رهبري، علي رغم اهميّت آن، يا به اين عنصر اصلاً توجّه نشده يا به صورت حاشيهاي به آن پرداختهاند. از ميان رويكردهاي موجود، رويكرد فرهنگي بيشترين توجّه را به نقش رهبر داشته است و تنها افراد معدودي از رويكردهاي ديگر به آن اشاره كردهاند. در رابطه با عوامل تأثير گذار در پيروزي انقلاب و ماهيت آن، شش رويكرد (فرهنگي، سياسي، اجتماعي، اقتصادي، روان شناختي و تركيبي) مطرح و در ذيل آنها نظرات پژوهشگران مختلف ارائه شده است. از اين رويكردهاي موجود، رويكرد فرهنگي بيشترين سهم را به خود اختصاص داده و پژوهشگران متعددي كه معتقد به نقش عوامل فرهنگي در پيروزي انقلاب هستند، در ذيل اين رويكرد قرار ميگيرند. در قسمت پيامدها، علي رغم محدوديت مطالعات در اين زمينه، پيامدها و بازتابهاي انقلاب اسلامي ايران را در سه عرصة داخلي، منطقهاي و بينالمللي كه شامل آثار فرهنگي، اجتماعي و سياسي ميشود، بررسي نموديم. واژگان كليدي: گونهشناسي، انقلاب، انقلاب اسلامي، نقش رهبري، عوامل تاثيرگذار در پيروزي انقلاب، ماهيت انقلاب و پيامدهاي انقلاب.

دانــلود