چکیده:
رابطه حق و تکلیف از جمله مباحث بحث‌انگیز میان متفکران در حوزه کلام، فقه، سیاست، اخلاق و فلسفه حقوق است که به دو صورت عمده مورد بحث قرار می گیرد؛ اول اینکه آیا بین ذی حق بودن یک فرد و مکلف بودن دیگرا نسبت به او ملازمه ای برقرار است یا نه؟ دوم اینکه بین صاحب حق بودن یک فرد و مکلف بودن او و بالعکس آیا رابطه ای است یا خیر؟ پاسخ به سوال دوم همان چیزی است که این تحقیق درصدد آن استچرا ک اثبات یا رد ملازمه بین حق و تکلیف به این صورت آثار فراوانی بر مقوله های کلامی کلان همچون حق انتخاب دین چگونگی ارتباط اخلاق دینی با حقوق انسانها و غیره دارد. اندیشه مدرن غربی با توجه به مبانی معرفت شناسی، هستی شناختی و انسان شناختی که نسبت به اصل حق و تکلیف دارد در این زمینه قابل به انفکاک مفهومی و وجودی حق و تکلیف شده است که به اعتقاد ما بیشترین سهم در تفکیک مزبور مربوط است به نگرشهای انسان گرایانه بر مقوله حق و تکلیف چرا که شکل گیری اندیشه حقوق مدرن غربی بر اساس انسان محوری و در ظرف قراردادگرایی برخاسته از فرد گراییاست که آن هم مبتنی بر پندارهای حسی و تجربی موجود است و نه بر اساس واقعیات و مصالح و آرمان های الهی که ناشی می شود از نگاه جامع به حقیقت انسان و ا رتباط او با خالقش. ما ضمن بیان نارسایی ها و اشکالات تفکر مدرن در مبانی و معانی تکلیف اثبات کردیم که اگر به تکالیف به شکل صحیح و هدفمند نظر شود در می یابیم که تکالیف در واقع بر مبنای استحقاقهای اصیل و بنیادین انسان استوار است که هدفش صیانت از مسیر تکامل و تعالی انسانیت و استیفا حق سعادت آدمی است. با حفظ این رویکرد در مفهوم حق و مفهوم تکلیف به اثبات این نکته پرداخته شد که حق و تکلیف همیشه به لحاظ وجودی و خارجی متلازم و توامان هستند یعنی جایی که حقی برای فرد ثابت می شود از قبل آن تکلیفی متوجه او می گردد که این تکلیف یا تکلیف در برابر خداوند یا انسانهای دیگر در برابر خودش است و جایی هم که تکلیف به او می رسد مسلما با عنایت به حقوق اوست. این نگاه ثمرات فراوانی در مسایل مهمی چون پیوند حقوق با اخلاق، تعین حدود آزادی، مساله عدالت، حساسیت به سرنوشت انسانها و حق انتخاب دین دارد که مفصل به آن پرداخته شده است. واژگان کلیدی: حق، تکلیف، رابطه مفهومی، رابطه وجودی.

دانــلود