چکیده:
غریزه خویشتن دوستی انسان را وا میدارد تا برای آینده رستگاری خود چاره ای بیندیشد،رسیدن به نجات و رهایی از رنج و عذاب همواره محبوب و مطلوب ادمیان بوده است. بر همین اساس، انسان ها در طول تاریخ به دنبال شناخت ماهیت نجات و سعادت و راههای دست یابی به آن بوده اند. که باعث شده نظرات گوناگونی در این زمینه مطرح شود و هر مذهب و مکتب فکری از شناخت این مهم، دم بزند. ادیان نیز چون دیگر مکاتب، ادعا می کنند که رهروان کیش خود را به رستگاری ابدی می رسانند. آنچه در بررسی آراء مکاتب قابل اهمیت است، این است که عقل بشری به تنهایی قادر به دستیابی به نجات نیست و نمی تواند عوامل نجات و موانع آن را شناسایی کند و انسان را به رستگاری برساند. مقوله نجات از سنخی نیست که عقل بشری بتواند به آن دست یابد و باید به دین تمسک کرد. این نکته را می توا از بررسی نجات و سعادت در نگاه فیلسوفان بدست آورد حتی فیلسوفان مسلمان چون ملاصدرا و ابن سینا نیز در این تحلیل و تبیین کامل مسئله نجات ناتوان و عاجز هستند. و اشکالات عدیده ای بر نظرات آن ها وارد می شود. بنابراین تمسک به دین و ایمان به خداوند،می تواند باعث رستگاری انسان شود. فرقه های مهم کلامی چون اشاعره، معتزله، امامیه، نکاتی را در رابطه ب ایمان و ارتباط آن با عمل بیان کرده که نظرات این فرقه ها قابل تامل است. متکلمان شیعه با اعتقاد به اینکه عمل لازمه ایمان است، رابطه این دو را تعادل دو سویه می دانند و با توجه به آیه قرآن "والذین آمنو و عملو الصالحات طوبی لهم و حسن ماب" نشان می دهد که اعتقاد به امری به تنهایی و بدون التزام به لوازم و آثار آن ایمان نیست. نکته دیگر این که عوامل نجات با توجه به آیات قرآن، ترک کفر جحودی و اجتناب از فجور است یا به عبارت دیگر جهل مرکب عنادی می باشد. پس جهل قصوری موجب عذاب نسیت و این نشان می دهد که انسان باید همیشه به دنبال دریافت حقایق باشد تا جایی که بر آن حجت تمام شود. اگر بر انسان ها اتمام حجت صورت نگیرد آنان معذورند. به بیانی دیگر وقوع و بلکه استحقاق عقاب منوط به اتمام حجت است. پس طبق آیه "لا یکلف الله نفسا الا وسعها" چنانچه انسان در مسیر دستیابی به حقیقت دریغ نورزد و به حجتی دست نیابد،تکلیفی ندارد تا عقابی بر تکلیف مترتب گردد. و کسانی که در استضعاف و فترت به سر می برند نیز، چنانچه روحیه عناد و سرکشی از حد عقل و فطرتشان نباشد، معذور هستند و نیز در مورد کثرت ادیان، قائل به انحصار گرایی و شمول گرایی نیست. از آن جا که در بحث عوامل نجات، جستجوی حقیقت مهم است و با گذشت زمان، فاهمه آدمی برای دریافت کامل تری از حقیقت مهیا می شود و تفاوت فاهمه انسان از یک سو و یکسان نبودن امکانات برای جستجوی حقیقت موجب شده که چیزی به نام حجت مطرح گردد. در واقع آن چه از چشم انداز دینی مهم است که هندسه نجات یعنی التزام به حجت نه التزام به حقیقت. واژگان کلیدی: نجات، رستگاری، سعادت، فلاح، فوز، شقاوت

دانــلود