چکیده:
یکی از محکم ترین استدلال‌ها در زمینه اثبات وجود خداوند، برهان صدیقین است که تقریرهای مختلفی از آن با تکیه بر مقدمات متفاوت از سوی حکما و عرفا ارائه شده است. علام طباطبایی، در مباحث تفسیری خود و هم در آثار فلسفی اش، بر این عقیده است که خدا شناسی امری فطری است و اثبات صانع، نیازی به برهان‌های عقلی ندارد. طبق نظر ایشان، نقش و کاربرد برهان‌های اثبات خداوند به طور عام و برهان صدیقین به طور خاص، تنبیه و تاکید بر یک امر فطری و بدیهی است. علامه طباطبائی(ره) با این رویکرد، تقریری از برهان صدیقین ارائه کرده است که تنها بر بدیهیات عقلی یا همان بینش‌های فطری استوار است و خداوند را به عنوان اولین مسئله و بلکه قبل از هر مسئله‌ای اثبات میکند. عده‌ای از اندیشمندان، تقریر علامه را مورد برسی قرار داده و آن را به روش‌های مختلفی تقریر کرده‌اند. برخی از این صاحب نظران، ضمن تبیین برهان علامه، با مبانی و رویکردهای مختلف به تقریر علامه، ایرادهایی وارد کرده‌اند. برخی، تقریر علامه را مرهون مقدماتی چون مطابقت حداکثری و وحدت وجود میپندارند، در حالی که حق بودن اصل واقعیت که محور استدلال علامه است، یک قضیة او لی است که احتیاج به هیچ نوع استدلالی حتی استدلال از طریق وجود خود وحالات خود ندارد و بر هیچ نظریه‌ای متکی نیست. عده‌ای دیگر، صواقعیت به کار رفته در برهان علامه را، اعم از وجود و عدم میدانند. پاسخ این است که انسان، معدوم بودن شیئ را به صورت عدم مضاف درک میکند و نیافتن متعلق برای آن شیئ، هیچ گاه نیافتن عدم محض نیست؛ چون واقعیت داشتن به معنای عدم محض، تناقض است. روش تحقیق در این پژوهش، تحلیلی ـ عقلی است واطلاعات در قالب صمسئله پژوهی تدوین شده‌اند. کلید واژه‌ها: برهان صدیقین، براهین وجود خدا، اثبات واجب، علامه طباطبایی، ضرورت شئ، ضرورت جمله، نظریة مطابقت در صدق، واقعیت، اجتماع نقیضین، نفس‌الامر، سفسطه.

دانــلود