چکیده:
تحلیل و تبیین جامعه شناختی تحولات تاریخی راهنمای علمی راه حال و آینده خواهد بود. تحول علمی ای که در دوره اولیه تاریخ اسلام و یا به عبارتی در دوره تمدن اسلامی رخ داد مساله ای است که هم بسیار به آن اذعان شده و هم در مورد تحلیل و کنکاش قرار گرفته است. اما جای خالی تحلیل های جامعه شناختی که بتواند فراتر از گزارش های تاریخی و نیز تحلیل های غیر نظام مند غیر علمی قرار گیرد کاملا مشهود است. این تحقیق عهده دار تبیین جامعه شناختی رابطه نهاد علم سیاست و در قرون اولیه تاریخ اسلام (قرن اول تا پنجم) است و از آنجا که گستره علم بسیار وسیع است و بررسی آن در قالب یک پایان نامه نمی گنجد به صورت موردی به بررسی علم کلام ( به جهت ارتباط نزدیک با جریان های سیاسی) می پردازد. این تحقیق از نوع مطالعات جامعه شناختی تاریخی است که با رویکرد اثباتی و اتخاذ چارچوب نظری خود را مورد آزمون قرار می دهد. و در پایان روشن شد که منشا و چگونگی شکل گیری علم کاملا متاثر از جریان ها و مسائل سیاسی قرن اول بوده است. همچنین بسط و گسترش مسائل کلامی و شکل گیری نحله های کلامی معتزلی و اشعری در قرون دوم و سوم و چهارم در بستر فرایندها و هویت سیاسی ای که اجتماع مسلمین در آن زیست می کرده اند، بوده است. در نهایت افول کلام معتزله و نیز ظهور کلام شیعی در فاصله قرون چهارم و پنجم از رهگذر تحولات سیاسی ای که در تغییر رویکرد خلفای بنی عباس نسبت به قبل و نیز تغییر نحوه حضور سیاسی امامت شیعی در جامعه شیعی قابل تبیین است.

دانــلود