چکیده:
مساله مشروعیت در همه حکومت ها مساله ای است بسیار مهم و تعیین کننده و در این میان هر چه حکومت ها در جوامع سنتیتر تشکیل یافته باشند اهمیت این مساله بیشتر افزایش مییابد. در ایران حکومت های مختلفی در ادوار مختلف تاریخ از این امر مستثنا نبوده و هر یک به طریقی در پی مشروعیت یابی و یا حتی مشروعیت سازی برای حکومت خود بوده‌اند. حکومت قاجاریان در خلا خاصی از جهت مشروعیت در مقایسه با صفویان به دنبال کسب مشروعیت برآمده و شیوه های مختلفی را طی نموده‌اند که این پایان‌نامه عهده‌دار بررسی چگونگی مشروعیت در حکومت قاجاریان است. همانگونه که خوانندگان محترم خواهند یافت این پایان‌نامه در چهار فصل به هم پیوسته از جهت سیر تاریخی به بررسی قضیه مشروعیت در عهد قاجار خواهد پرداخت. در فصل اول این پژوهش ابتدا مشروعیت و نظریه های دانشمندان درباره آن مطرح شده است در فصل دوم آن به نحوه پیدایش قاجاریه و اوضاع سیاسی - اجتماعی آن پرداخته شده است. و در آن چگونگی به حکومت رسیدن محمد آقا خان قاجار و تسلط او بر اوضاع کشور، فتحعلی شاه و جنگ های ایران و روسیه و نیز محمد شاه و نحوه تعاملش با علما، اقدامات ناصرالدین شاه، مظفرالدین شاه، محمدعلی شاه و تلاشش برای برگشت به حکومت مطلق و اوضاع احمد شاه بیان شده است که میتوان در آن حوادث ایران و اوضاع اجتماعی سیاسی کشور و جنبش‌های به وجود آمده به دنبال این تحولات را با دقت بیان نمود. در فصل سوم نحوه مواجهه پادشاهان قاجار با مشروعیت تا مشروطه به زیر ذره بین رفته است. در این فصل بحث اذن و جهاد بیان شده و از نحوه برخورد پادشاهان با علما و حفظ ظواهر دینی شان سخن به میان آمده. در ادامه به فرهنگ دینی اجتماعی سیاسی مردم در آن دوران که فرهنگ پدر سالاری بوده پرداخته و از تحول این فرهنگ و و آگاهی مردم در زمان ناصرالدین شاه بحث کرده ایم. در فصل چهارم از مشروطیت و سیر آن سخن به میان آورده ایم و گفته ایم که چگونه در آن برهه از زمان مشروعیت مشروطه خواهان زیر سوال رفته بوده و به دنبال آن فرد مستبدی به نام رضا خان خود را به قدرت رسانده است. با طولانی شدن حکومت ناصرالدین شاه و زیاد شدن ظلم و استبدادش و نیز واگذاری امتیازات بی حد و حصر به بیگانگان، رابطه علما و مردم با حکومت به تقابل بدل گردید. علما در منابر و جلسات موعظه از اقدامات حکومت پرده برداشته و مردم را آگاه کرده اند و اولین شورش ها به رهبری علما بر حکومت مستبد قاجار به وقوع پیوست که با استبداد حکومت سرکوب شد تا بزرگترین رویارویی حکومت و ملت در جنبش تنباکو به وقوع بپیوندند و در نهایت حکومت تسلیم مردم شوند. پس از پیروزی در این جنبش بود که مردم به نقش و اهمیت رهبری علما و روشنفکری روشنفکران آشنا شدند و با دیدار ظلم و ستم روز افزون شاه و اطرافیانش و نیز تسلط هر چه بیشتر بیگانگان بر منابع و ثروت های کشور، به مقابله با حکومت برخواستند و مشروعیت حکومت را زیر سوال برده و خواستار مشروعیت شدند. مظفرالدین شاه با امضای فرمان مشروطیت، اندک مشروعیت حکومت را حفظ کرد اما محمدعلی شاه با مخالفت با مشروطیت و نپذیرفتن محدودیت وظایف خود، سرانجام با فتح تهران توسط مشروطه خواهان از سلطنت خلع شده و پسرش احمد شاه بر تخت سلطنت پدر تکیه زد. که با انزوای علما و به حکومت رسیدن مشروطه خواهان غربگرا، مشروعیت مشروطه نیز زیر سوال رفت. کلید واژه‌ها: مشروعیت، مشروعیت الهی، مشروطه، مشروطه خواهان، علما، حکومت قاجار.

برای این سند علمی فایلی وجود ندارد