چکیده:
عالم مثال مرتبه ای از هستی است که حد فاصل میان مادیات و مجردات صرف می باشد. این عالم، یک عالم روحانی است که از طرفی به لحاظ جسمیت و تجسم شبیه جوهر جسمانی است و از حیث تجرد و برائت از قبول حرکت و اباء از تغیر و کون و فساد شبیه به عالم مجرد عقلانی می باشد. گویا شیخ اشراق نخستین فیلسوفی است که به تفصیل از احکام این عالم و به تعبییر وی "اشباح مجرده یا مثل معلقه" سخن به میان آورده و به علت موجده این عالم را برخی از "عقول متکائفه" دانسته است. البته نباید "مثل افلاطونی" که در عالم انوار عقلانی ثابتند و از افق اشباخ برتر شناخته می شووند را با، "مثل معلقه که فقط عالم اشباح را تشکیل می دهند و از وسعت و شمول عالم عقل بی نصیب هستند، اشتباه نمود، بلکه اشتراک این دو مثل، لفظی است نه معنوی. از نظر صدرالنتالهین که بر خلاف شیخ اشراق قایل به تجرد برزخی قوه خیال است، وجود مثالی بر دو قسم است: مثال منفصل و مثال متصل. عالم مثال با خیال منفصل عالمی است که قائم بالذات بوده و از نفوس جزئیه متخیله بی نیاز و مستقل می باشد و معلول عقل مجرد است و عالم مثال متصل، قائم به نفوس جزئیه انسانی بوده و معلول نفس می باشد و پیوسته در متخیله افراد آدمی ظهور می پذیرد. براهین و دلایل متعددی را حکیمان اسلامی بر وجود این عالم اقامه کرده اند ولی بهترین دلیل عقلی برای اثبات عالم مثال، قاعده امکان اشرف است که تقریرات گوناگونی از آن بیان شده که آسان ترین آن تقریر صدراست. با اینکه این دو فیلسوف بزرگ هر دو قائل به عالم مثال بوده اند اما در چند نکته با هم اختلاف نظر دارند که به موارد اختلاف آنها، در فصلی جداگانه پرداخته شده است. عالم مثال دریچه ای برای آشنایی با عالم غیب است و به همین دلیل فلاسفه مسائلی از قبیل رویا، معراج، تجسم اعمال، سوال و جواب قبر و احوالات برزخ و... را از طریق این عالم به اثبات می رسانند و در این میان ملاصدرا، اثبات "معاد جسمانی" خویش را مبتنی بر اثبات این عالم می داند. در این رساله مختصر بر آنیم که بعد از طرح بحث عالم مثال به ارائه آراء دو حکیم بزرگ اسلام: جناب شیخ شهاب الدین سهروردی و ملاصدرای شیرازی در این باب بپردازیم و نقاط اختلاف آنها را بر شماریم و در فصلی جداگانه کارکردهای فلسفی این عالم را بیان نماییم. کلید واژه ها: عالم مثال، خیال، ماده، عالم عقول (مجردات محضه)، مثل معلقه، مثل افلاطونی، ادراکات (حسی، خیالی و عقلی) انسان (عقلانی، نفسانی، حیوانی) خیال متصل و منفصل

دانــلود