چکیده:
پژوهش حاضر با اين سئوال اصلي آغاز شد ه است كه: سير انديشة مهدويت و مدعيان آن در اسلام تا آغاز غيبت صغري چگونه بوده است؟ فصول پنج گانه اين پژوهش در مقام پاسخ به اين سئوال اصلي است. فرضيه هاي ما در اين پژوهش عبارتند از: 1 [فرضيه اصلي] انديشة مهدويت در اسلام و انتظار ظهور منجي آخرالزمان براساس آيات قرآن كريم و اخبار و روايات صادره از ناحيه پيامبر اسلام Cدربارة مهدي Aشكل گرفت و عواملي از قبيل هرج و مرج حاكميت پس از صدر اسلام، مشكلات نظام خليفه اي، آشنايي سطحي از معارف اسلامي و يأس و نااميدي اجتماعي از اصلاح طبيعي وضع موجود؛ باعث ظهور مدعيان مهدوي ت در اسلام شد. 2 [فرضيه رقيب] موعودگرايي و مهدويت در اسلام به گونه چشم گيري از آيين ه ا و اديان و فرهنگ هاي مجاور تأثير پذيري داشته است. در فصل اول، موعودگرايي در اديان و آيين هاي مختلف قبل از اسلام و بشارت هاي ظهور رهاننده در پايان روزگار در كتب مقدس اديا ن و نيز اعراب دورة جاهلي مورد بررسي قرار گرفت. فصل دوم، مربوط به اسلام و انديشة مهدويت مي شود يعني مهدويت در قرآن كريم، روايات پيامبر اسلام Cو همچنين نظرات و ديدگاه هاي شيعه و سني دربارة مهدي موعود A. فصل سوم به بعد اين پژوهش به معرفي و بررسي سير تاريخي مهدويت و اعتقاد به مهدي موعود A، رجعت، مدعيان مهدويت و نحله هاي بوجود آمده بر اين اساس مي پردازد و شامل دوره هاي خلفاي اوليه اسلام، امويان و عباسيان تا سال 262هجري يعني آغاز غيبت صغري مي گردد. آن چه مسلم است اعتقاد به منجي آخرالزمان و كسي كه بشريت را از ق يد همة ظلم ها و ستم هاي موجود رهايي داده و صلح و عدل جاويدان را مستقر مي سازد، يك اعتقاد بين المللي و مربوط به همة اديان الهي و همة اقوام بوده و يك خواستة ريشه دار و شوق عميق و انتظار ديرين و نويد آرام بخش در ميان همة مذاهب گوناگون است و اختصاص به دين و مذهب و ملت خاصي ندارد. اسلام نيز به عنوان كامل ترين اديان و پيامبر بزرگوارش كه خاتم همة  پيامبران است. از اين قاعدة مهم مستثني نبوده و همواره پيروانش را به روزگاري كه در آن صلح و امنيت و عدالت جهان گير شده بشارت داده است . كه اين واقعه قبل از قيامت و در همين دنيا اتفاق خواهد افتاد. پس از رحلت پيامبر اسلام Cبراساس آيات قرآن كريم و روايات صادره از ناحيه حضرتش اميد به ظهور و آمدن مهدي موعود Aدر جامعه مطرح بوده تا جايي كه در برخي مقاطع انديشه مهدويت دستاويز برخي خلفاء و حاكمان و نيز برخي مخالفان و قيام گران قرار گرفت و اين چيزي جز شرايط بوجود آمده در جامعه و ظلم و ستم دستگاه حاكمه و واليان آنها بر مردم ستم ديده و البته با مساعدت و همكاري برخي محدثان و فقيهان و شاعران چيز ديگري نبود. در موارد معدودي افرادي هم با استفاده از اعتقادات كهن اعراب و حتي ناميدن خود به نام موعودهاي اعراب قبل از اسلام سعي در پيشبرد اهداف خود داشتند كه اين امر تأثيرات جزئي از خود بر جاي گذاشت و آن چه به صورت گفتمان غالب در جامعة آن روز حضور داشت تأثيرات كلي روايات پيامبر اسلام Cو آيات قرآن كريم در رابطه با انديشة مهدويت بود. به اين ترتيب ضمن جوا ب به سئوال اصلي پژوهش فرضيه اصلي ما نيز اثبات مي گ ردد. واژگان كليدي: موعود، مهدويت، آخرالزمان، منجي، مهدي

دانــلود